Wetenschappers van de TU Graz onderwierpen studenten tijdens colleges aan een neurofysiologisch onderzoek aan de hand van EEG- (elektro-encefalogram) en ECG-metingen (elektrocardiogram). De ene helft van de groep volgde die lessen live, de andere helft via een videoverbinding. Daaruit blijkt dat mensen die mentale en/of fysieke vermoeidheid voelen na videovergaderen zich dat niet inbeelden.

Klein maar machtig onderzoek

De Amerikaanse medicus dr. Arjun Venkatesh noemt tegenover CBS News het onderzoek "klein maar machtig op vele manieren". De Oostenrijkse onderzoekers hebben namelijk een nieuwe ontdekking gedaan, aldus Venkatesh. Het was namelijk niet alleen zo dat mensen op vragenlijsten invulden dat ze zich moe vóelden na het volgen van de videocolleges. Dit bleek ook echt zo te zijn op basis van hun fysiologie.
De vermoeidheid die de videovergaderaars ervaarden, is ook echt gemeten in hun hersengolven, legt Venkatesh uit. Ook aan de hartslag van de onderzoeksdeelnemers viel de vermoeidheid te zien. Videoconference fatigue is dus zowel mentaal als fysiek.

Minder oplettend

De mensen die via video een college hebben gevolgd waren daardoor minder oplettend, ze waren wat droeviger en ze meldden dat zich moeier voelden. Dit dus in vergelijking met de controlegroep van studenten die een universiteitscollege in live opstelling hebben gevolgd. De uitslagen van de EEG- en ECG-metingen onderbouwen dit dus: de hersenactiviteit neemt inderdaad wat af en het hartritme gaat omhoog en omlaag. Dit zijn tekenen van stress op het lichaam, meldt CBS News.

4 oorzaken

Eerder onderzoek, van de Stanford University begin 2021, heeft al vier oorzaken van zogeheten Zoom-vermoeidheid geïdentificeerd. Én daarbij tegenmaatregelen aangedragen. De vier (voorname) oorzaken voor vermoeidheid door videovergaderen zijn de intensiteit van uitgebreid close-up oogcontact, het jezelf zien tijdens een videovergadering, de beperking qua bewegingsvrijheid (vermindering van mobiliteit), en de hogere cognitieve belasting van videovergaderen.
Dat laatste komt doordat mensen meer moeite moeten doen om non-verbale communicatiesignalen over te krijgen dan bij fysieke, face-to-face interactie. Dit geldt zowel voor het afgeven van die signalen als voor het oppikken daarvan. Mensen doen dit onbewust en dat kost energie.

Oplossingen

De Stanford-onderzoekers hebben toen per oorzaak die zij identificeerden al oplossingen aangedragen. Deze lijken voor sommige mensen misschien open deuren, maar in de praktijk worden ze toch te weinig toegepast. Het is makkelijk om in oude gewoontes terug te vallen, ook tijdens videovergaderen. En daarnaast zijn er door coronatijd en lockdowns ook nieuwe gewoontes ingebakken.

Audio only

Één van de Stanford-adviezen is namelijk om tijdens videovergaderingen - zeker langere sessies - bewust het (eigen) beeld uit te zetten. Overschakelen naar audio-only vormt dan een soort pauze, voor de mentale en fysieke belasting die een mens dan heeft. Dit kan ook het bewust wegkijken van het scherm omvatten, of zelf fysiek even wegdraaien.

Fysieke verplaatsing

Fysieke verplaatsing is ook een goed tegengif voor de factor van beperking in bewegingsvrijheid. Mensen die veel videovergaderen moeten zich beter bewust zijn van de ruimte waarin zij hun videogesprekken voeren en moeten dan meer gebruik maken van die ruimte. Een andere camerapositionering kan daarbij ook veel helpen.

Pauzes

Na de bevestiging van hersen- en hartimpact van videovergaderen voegt Venkatesh nu nog wat tips toe. Deze omvatten ook de klassieke optie van het inlassen van pauzes, wat ook voor fysieke vergaderingen geldt en wat veel mensen wel weten. Maar wat veel mensen toch niet doen, of niet kunnen dan wel mogen doen van vergaderingsleiders of -beleggers.

Fysieke vergadering

De Amerikaanse medische expert komt ook nog met een ultieme tip op de proppen. Wanneer mensen in een kantoorgebouw of andere werkomgeving zijn en ze kunnen kiezen tussen een videovergadering en fysieke vergadering waarvoor ze even ergens heen moeten wandelen, dan moeten ze dat laatste kiezen.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op AG Connect, zustertitel van CHRO/HR Praktijk.