De kantonrechtersformule heeft plaatsgemaakt voor de transitievergoeding. Daarmee is er ook een einde gekomen aan de vrije keuze van de ontslagroute; de routes liggen sinds 1 juli vast. Zowel bij de ontslagroute via het UWV, als de route via de kantonrechter kan een werknemer aanspraak maken op een transitievergoeding.

"Werkgevers proberen de ontslagroutes te vermijden door in onderhandeling te gaan met hun werknemer. Geen verkeerde zaak, maar we zien dat werknemers soms te snel een voorstel willen accepteren. Ze voelen zich onder druk gezet en gaan vaak akkoord met een te lage vergoeding,” zegt Mechteld van den Oord, directeur van De Advocatenwijzer, waar de eerste maand ruim 100 ‘WWZ zaken’ binnenkwamen. “Wij adviseren deze groep werknemers altijd met één van onze arbeidsrecht experts te praten voordat ze tekenen."

Extra vergoeding op transitievergoeding

Kan aan de werkgever ‘ernstig verwijtbaar handelen’ worden toegekend? Dan heeft de werknemer de mogelijkheid om bovenop zijn transitievergoeding nog een extra vergoeding te krijgen, de billijke vergoeding. Dit wordt ook wel ‘het Muizengaatje’ genoemd. "Je kan bij deze mogelijkheid een aantal vraagtekens plaatsen,’’ zegt arbeidsrechtadvocaat Alwin Stege van Zilver Advocaten. "Wanneer handelt een werkgever ‘ernstig verwijtbaar’? En, wat is een billijke vergoeding?” Het is aan de rechter om de antwoorden op deze vragen te bepalen, want nergens zijn ze vastgelegd.

"Het muizengaatje moet van de wetgever expliciet heel klein blijven, anders is het hek van de dam,” zeg Alwins collega Niels Verhage. Maar ís het muizengaatje wel klein genoeg? Discriminatie, het forceren van ontslag of het aanvoeren van een valse ontslaggrond lijken te passen binnen de term ‘ernstig verwijtbaar handelen’. Toch ligt er een groot grijs gebied. Er zijn geen heldere afgebakende criteria aan de poort en de rechter krijgt erg veel ruimte bij de begroting van de vergoeding, hij mag zelf bepalen hoe hoog die vergoeding is. Rechtzoekenden lijken overgeleverd aan de willekeur van de rechter.

Meer procedures door nieuwe ontslagregels

Er klinkt meer kritiek. De wet beoogt het ontslagrecht onder andere goedkoper en sneller te maken. Maar nu iedere werknemer de mogelijkheid heeft om in Hoger Beroep te gaan (dat was voorheen niet zo), zal er meer geprocedeerd worden. "Doordat er in de praktijk veel meer procedures gaan plaatsvinden, zal voor zowel werknemer als werkgever het ontslagrecht juist duurder en trager worden,” vertelt Verhage. Partijen verkeren langer in onzekerheid, terwijl de WWZ juist het doel heeft om snel zekerheid te bieden. "De nieuwe ontslagregels, het zijn nobele gedachten, maar de praktijk werkt gewoon anders,” aldus Verhage.

WWZ: in een recordtempo tot stand gekomen

Is de WWZ dan te overhaast ingevoerd? "Het had inderdaad wel iets zorgvuldiger gekund,” zegt Stege. "De wet is in een recordtempo tot stand gekomen en met het commentaar uit de arbeidsrechtpraktijk is vrijwel niets gedaan. Op dit moment zijn er veel vragen die rechters mogen gaan beantwoorden. Probleem is wel dat zij zelf aangeven dit lastig te vinden.”

Toch is het volgens de advocaten goed dat er iets is veranderd. "Het is een andere systematiek, we moeten anders denken en andere stappen maken,” zegt Christiaan Zillinger-Molenaar, ook arbeidsrechtadvocaat bij Zilver Advocaten. "Maar dat houdt je scherp,” vult Verhage aan. "We werken veel samen en overleggen vaak met elkaar.” En of het muizengaatje daadwerkelijk klein genoeg is en of de wet te overhaast is ingevoerd, die conclusie kunnen we pas over een paar jaar trekken.