Wat zijn elektromagnetische velden?

Deze term is een verzamelnaam voor allerlei soorten velden en straling zoals licht en warmte. Maar ook soorten die je niet waarneemt, zoals de microgolven van de magnetron, radiogolven van de radio, tv en het mobiele telefoonverkeer en elektromagnetische velden van elektrische apparaten horen hierbij. In de volksmond spreken we van ‘velden’ als het gaat om elektromagnetische golven met een lage frequentie van 50 hertz tot 300 gigahertz. Deze velden dragen weinig energie. Mobiele telefoons, draadloos internet, radio- en tv-zenders maken gebruik van een frequentie van 100.000 hertz tot 300 gigahertz. Bij een hogere frequentie spreken we van (ioniserende) ‘straling’. Bekende vormen hiervan zijn uv-straling en röntgenstraling.

Welke gezondheidsrisico’s van blootstelling aan elektromagnetische velden zijn bekend?

De effecten van elektromagnetische velden hangen af van de frequentie, de sterkte van de velden, van je afstand tot de bron en van de mate van blootstelling. Straling zoals uv-, röntgen- en gammastraling is zeer krachtig en kan atomen veranderen in ionen. Langdurige, veelvuldige en/of sterke blootstelling hieraan verhoogt dan ook het risico op kanker. Ook naar de effecten van elektromagnetische velden wordt veel onderzoek gedaan. Vooralsnog lijken deze voornamelijk kortetermijneffecten te (kunnen) veroorzaken, en dan nog alleen als ze sterk genoeg zijn. Zo kunnen velden met relatief lage frequenties, zoals van hoogspanningslijnen, zintuigen of zenuwen prikkelen. Velden met relatief hoge frequenties zoals die van zendmasten voor mobiele communicatie, kunnen het lichaam verwarmen. Deze effecten verdwijnen zodra je de bron wegneemt. Om mogelijke schade aan de gezondheid te voorkomen zijn er blootstellingslimieten vastgesteld die bepalen hoe sterk een elektromagnetisch veld van een apparaat maximaal mag zijn.

Hoe zit dat met mobiele telefonie?

Alle smartphones, zendmasten en andere mobiele apparatuur moeten aan strenge veiligheidseisen voldoen om in Nederland verkocht te mogen worden. De blootstellingslimieten vormen daar een onderdeel van. Deze zijn gebaseerd op de huidige stand van de wetenschap en er zit een flinke veiligheidsmarge ingebouwd.

Geen gezondheidsrisico van mobiele apparatuur in kantooromgevingen dus?

De blootstelling aan elektromagnetische velden op een kantoor is vergelijkbaar met de blootstelling thuis, ook al is er doorgaans meer apparatuur aanwezig. Dat neemt niet weg dat je als werkgever verplicht bent een aanvullende inventarisatie te doen om de risico’s van elektromagnetische velden in kaart te brengen. Op die manier krijg je ook zicht op bronnen die je anders wellicht over het hoofd ziet, zoals inductieverwarming. In die inventarisatie – opgesteld door SZW - kom je ook vragen tegen over mobiele telefoons en portofoons. Het gebruik daarvan vraagt namelijk speciale aandacht als je medewerkers hebt met een actief medisch implantaat, zoals een insulinepomp of een pacemaker. Voor hen gelden bepaalde voorzorgsmaatregelen. Zo moet iemand met een pacemaker de smartphone uit voorzorg aan het rechteroor houden en hem niet in zijn borstzakje dragen. De privacywetgeving staat niet toe dat je je medewerkers vraagt of ze zo’n implantaat hebben. Wel kun je zorgen voor voorlichting voor ál je medewerkers, waarin je oproept de bedrijfsarts te consulteren, mochten ze tot een risicogroep behoren.

Stel een medewerker heeft klachten die hij/zij toeschrijft aan elektromagnetische velden. Hoe ga je daarmee om?

Ondanks dat wetenschappelijk onderzoek hier (nog) onvoldoende tot geen onderbouwing voor heeft opgeleverd, lijden werkenden soms aan klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, spier- en gewrichtspijnen en vermoeidheid die zij in verband brengen met elektromagnetische velden. In zo’n geval is het belangrijk dat je dat als werkgever serieus neemt en een open gesprek aangaat: hoe ziet je werkplek eruit? Waar heb je last van? Wat kunnen wij doen? Want bewijs of niet, feit blijft dat die medewerker klachten heeft die afbreuk doen aan de productiviteit. En je kunt hoe dan ook maatregelen nemen om blootstelling aan elektromagnetische velden te verlagen. Bijvoorbeeld door de kabels van de apparatuur in je kantoor te aarden, of door te zorgen dat je medewerker kan bellen met een headset in plaats van de telefoon aan het oor. Als je daarmee klachten kunt wegnemen of verminderen, is dat zeker de moeite waard.