In Nederland geldt al sinds 1994 voor elke werkgever de wettelijke verplichting om over een actuele RI&E te beschikken. Die moet in de meeste gevallen getoetst zijn door een gecertificeerde arbodienst of deskundige. “Een belangrijke wijziging is dat bij die toetsing sinds juli 2022 onderscheid gemaakt wordt tussen een systeemtoets en een scopetoets”, vertelt Annet Keijzer, arbeids- en organisatiedeskundige (A&O’er) bij Arbo Unie. Bij de systeemtoets kijkt een kerndeskundige over de volle breedte naar de globale RI&E: is hierin alles beschreven wat wettelijk verplicht is rondom de arbeidsbelastende factoren? De scopetoets gaat dieper in op de verschillende onderdelen. Het is een inhoudelijke beoordeling en advisering. “Een systeemtoets kan door elke kerndeskundige worden uitgevoerd, maar de scopetoets mag alleen worden uitgevoerd door een arbodeskundige met vakkennis over het specifieke onderwerp.”

Kwaliteitsimpuls

Voor organisaties betekent deze wijziging in sommige gevallen dat niet één maar verschillende deskundigen betrokken zijn bij de toetsing van hun RI&E: “Dan kijkt bijvoorbeeld een arbeidshygiënist naar het gedeelte over gevaarlijke stoffen, een veiligheidskundige naar machineveiligheid, en een arbeids- en organisatiedeskundige naar psychosociale aspecten zoals de werkdruk en ongewenste omgangsvormen”, legt Annet Keijzer uit. “Dat leidt tot een hogere kwaliteit van de RI&E’s. Want zo voorkom je dat er risico’s over het hoofd worden gezien of verkeerd ingeschat. Bij Arbo Unie deden we het in de praktijk doorgaans al op deze manier, maar nu wordt er dus op gehandhaafd. Een goede zaak.”

Van symptoombestrijding naar grondige aanpak

Die kwaliteit krijgt nog een verdere impuls door strengere eisen aan de uitvoering van de RI&E. Annet: “Het is niet meer voldoende om de arbeidsrisico’s in je organisatie op te sommen; je moet nu ook analyseren wat de grondoorzaken zijn, dus het probleem achter het probleem. Als je daar zicht op hebt, kun je problemen beter bij de bron aanpakken, en ga je dus verder dan symptoombestrijding. Een simpel voorbeeld: als er een bankje voor de nooduitgang staat, kun je dat verplaatsen. Maar daarachter kan zomaar een probleem met opslagtekort liggen waardoor het bankje over twee weken de nooduitgang weer blokkeert. Dan moet je dus werken aan het probleem van te weinig opslag. Hetzelfde geldt voor werkstress: die los je niet op door medewerkers minder taken te geven, maar door goed uit te zoeken waar energie weglekt en daarop in te grijpen en te zorgen dat er voldoende energiebronnen zijn in het werk.”

Specialistische ondersteuning

De zoektocht naar grondoorzaken is vaak specialistisch werk. “Maar doe je het goed, dan levert het veel op”, zegt Annet. “Met een betere analyse van de arbeidsrisico’s kun je ook betere maatregelen nemen. Goed om te merken dat veel organisaties hier serieus mee bezig zijn. Bij Arbo Unie bieden we hierbij vanuit diverse disciplines ondersteuning. Zo voeren mijn collega-A&O’ers en ik regelmatig verdiepende onderzoeken uit naar aanleiding van uitkomsten van preventieve medische onderzoeken of andere signalen dat er pijnpunten zijn op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting. En we denken ook mee over gerichte en effectieve maatregelen om de inzetbaarheid van medewerkers te vergroten en gezondheidsklachten te voorkomen. Want daar gaat het uiteindelijk om.”

Meer weten?

Wil je meer informatie over hoe Arbo Unie je organisatie kan helpen de RI&E naar een hoger plan te tillen en ook echt in te zetten als preventie-instrument? Neem dan contact op met ons via informatie@arbounie.nl.