Pensioen en de uitgewerkte rechtsverhouding
De wens tot wijziging van pensioenregelingen is aan de orde van de dag. Enkele jaren geleden was dat ook het geval bij werkgever ECN, zo blijkt uit een recent arrest van de Hoge Raad. ECN wijzigde eenzijdig de pensioenregeling door toeslagen (indexatie) te staken. Het stoppen van toeslagverlening kan voor de ex-werknemers van ECN, dus de gepensioneerden, veel geld schelen. Zij verzetten zich collectief tegen de wijziging en eisten handhaving van de oude pensioenregels met daarin een gegarandeerde indexatie.
Een belangrijke stelling van de groep gepensioneerden was dat de rechtsverhouding tussen hen en ECN was ‘uitgewerkt’, dus volledig tot een einde was gekomen door het einde van de arbeidsovereenkomst. Met hun beroep op deze zogeheten ‘uitgewerkte rechtsverhouding’ meenden de gepensioneerden dat ECN ten opzichte van hen geen beroep meer kon doen op de mogelijkheid tot wijziging van de pensioenregeling.
Aanspraak niet onaantastbaar
De Hoge Raad ziet dat anders. Het einde van de arbeidsovereenkomst brengt niet met zich dat de rechtsverhouding is uitgewerkt. Volgens de Hoge Raad heeft het uitgewerkt zijn van de arbeidsovereenkomst geen effect op de pensioenovereenkomst, en dus is de aanspraak van de gepensioneerden op de indexatie niet onaantastbaar geworden. Of, en in hoeverre ECN daadwerkelijk tot wijziging en dus tot het achterwege laten van indexatie mag overgaan, dat is afhankelijk van de tekst en inhoud van de pensioenovereenkomst. Deze laatste vraag moet het Gerechtshof ’s-Gravenhage in opdracht van de Hoge Raad gaan behandelen.
Collectieve wijziging pensioenovereenkomst
De Hoge Raad is principieel dat na het einde van de arbeidsovereenkomst de rechtsverhouding tussen de werkgever en de oud-werknemers c.q. gepensioneerden niet is uitgewerkt. Dus ten opzichte van gepensioneerden kan de werkgever, binnen de grenzen van de wijzigingsregels, nog wijzigingen aanbrengen in de niet uitgewerkte pensioenregeling. Overigens is de regering van plan om spoedig in de Pensioenwet vast te leggen dat een collectieve wijziging van de pensioenovereenkomst doorwerkt in rechten en aanspraken van pensioengerechtigden.
HR 6 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:CA0566
