Het ziekteverzuim in Nederland laat al enkele jaren een stijgende lijn zien. Volgens recente cijfers van het CBS lag het verzuimpercentage in het eerste kwartaal van 2025 opnieuw hoger dan een jaar eerder. Nog altijd vormen griep en verkoudheid de belangrijkste reden voor ziekmeldingen.
Opvallend is dat psychische klachten, zoals stress, overspannenheid en burn-out, inmiddels de tweede grote oorzaak van verzuim zijn en qua duur en impact zwaarder wegen dan veel fysieke aandoeningen.
Psychisch verzuim is vaak werkgerelateerd
Onderzoek van TNO en CBS laat zien dat het merendeel van de werknemers dat zich ziekmeldt met psychische klachten aangeeft dat het werk daar (deels) een directe rol in speelt. Maar liefst 75 procent van de meldingen is werkgerelateerd. De meest genoemde oorzaak? Een te hoge werkdruk, door 27 procent van de medewerkers genoemd.
Die werkdruk komt vaak niet alleen door het aantal uren, maar door de constante combinatie van prestatiedruk, reorganisaties, personeelstekorten en een cultuur waarin weinig ruimte is om tijdig grenzen aan te geven. Daarmee is psychisch verzuim niet alleen een individueel probleem, maar ook een organisatievraagstuk.
De blinde vlek in organisaties
De impact is aanzienlijk: verzuim door psychische klachten duurt gemiddeld 63 dagen. De kosten lopen op tot € 360 à € 400 per medewerker per dag. Opgeteld gaat het om miljarden per jaar, waarvan meer dan de helft te herleiden is tot psychosociale arbeidsbelasting.
Hoewel de cijfers alarmerend zijn, blijft in veel organisaties het structurele gesprek over mentale gezondheid achterwege. Volgens Lara Koijk, psycholoog Arbeid & Netwerkontwikkeling bij SpecialistenNet, kijken veel bedrijven nog te veel weg:”Zonder directe steun en voldoende autonomie blijven medewerkers klachten verzwijgen. Organisaties bestrijden dan de symptomen, niet de oorzaak. Dat leidt tot meer verzuim en een werkcultuur die vernieuwing en productiviteit belemmert.”
De rol van HR en leiderschap
Een ongezonde werkcultuur uit zich niet altijd in extreme problemen. Vaak gaat het om subtiele signalen: weinig ruimte voor fouten, een sfeer van constante prestatiedruk of het ontbreken van psychologische veiligheid. Precies die subtiele patronen maken vroegtijdig ingrijpen lastig en des te belangrijker.
Voor HR-professionals en leidinggevenden ligt hier een dubbele taak. Enerzijds om via beleid en cijfers de urgentie te vertalen naar een strategische aanpak, anderzijds om in de dagelijkse praktijk het gesprek mogelijk te maken. Dat vraagt om meer openheid, het normaliseren van gesprekken over werkdruk en stress en het bieden van handvatten aan leidinggevenden om signalen tijdig te herkennen.
Vitaliteitscheck
Veel organisaties worstelen met de vraag hoe ze mentale gezondheid structureel onderdeel van beleid maken. Om die reden lanceert SpecialistenNet een campagne rond toxische werkcultuur. Centraal daarin staat een gratis vitaliteitscheck, die organisaties, HR-managers en werkgevers een eerste inzicht geeft in het vitaliteitsbeleid binnen hun organisatie.
Op basis van de uitkomst ontvangen deelnemers praktische tips. Daarmee kunnen zij meteen concrete stappen zetten in hun vitaliteitsbeleid.
Volgens Melvin Klink, Commercieel directeur bij SpecialistenNet, is juist dat laagdrempelige karakter belangrijk: “Veel organisaties weten wel dat mentale klachten toenemen, maar niet waar te beginnen. Met de vitaliteitscheck en de praktische tips houden we de drempel laag en geven we meteen richting. Dat helpt om van losse signalen naar structureel beleid te gaan.”
Voor HR-managers en professionals die werk willen maken van duurzame inzetbaarheid: doe hier de vitaliteitscheck van SpecialistenNet en ontvang direct de praktische tips. Een laagdrempelig startpunt om te bouwen aan een gezonde, veilige en toekomstbestendige werkcultuur.
Van signalen naar actie: zo helpt de vitaliteitscheck
Veel organisaties worstelen met de vraag: hoe maak ik mentale gezondheid concreet bespreekbaar en onderdeel van beleid? De gratis vitaliteitscheck van SpecialistenNet helpt daarbij door:
- Inzicht in de huidige situatie
De check laat zien hoe het gesteld is met vitaliteit, werkdruk en psychologische veiligheid binnen de organisatie. - Herkenbare signalen vertalen naar beleid
Denk aan patronen zoals: vaker korte ziekmeldingen, medewerkers die zich terugtrekken uit overleg of teams die structureel hoge werkdruk ervaren. De check maakt duidelijk waar prioriteit nodig is. - Praktische tips voor directe toepassing
Op basis van de uitkomst krijgen HR en leidinggevenden laagdrempelige adviezen, zoals het opzetten van teamgesprekken, het trainen van leidinggevenden in signalen herkennen en het inbouwen van structurele feedbackmomenten.
Zo wordt de vitaliteitscheck niet alleen een thermometer, maar ook een startpunt voor structurele verandering. Daarmee kunnen organisaties stap voor stap bouwen aan een gezonde, veilige en toekomstbestendige werkcultuur.
In deze live online masterclass van een halve dag leer je hoe je een dossier opbouwt en een specifiek verbeterplan opstelt bij disfunctioneren van een medewerker. Inclusief wettelijk kader ontslagbeoordeling
