Ontslag: Zo voorkomt u persoonlijk leed en reputatieschade
Afscheid nemen is in het dagelijks leven een gewetensvolle bezigheid waar mensen veel tijd aan besteden. Zorgvuldigheid bij het afscheid nemen van een werknemer geeft blijk van verantwoord werkgeverschap. Het vraagt om een professioneel opgezet transitietraject. In de praktijk komt de verantwoordelijke partij: de ex-werkgever er vaak makkelijk mee weg. Er is veel aandacht voor het aannameproces, maar minimaal of geen voor de exit-procedure.
Wat zijn de menselijke kosten voor het nalaten van een exit-procedure en hoe kan reputatieschade voor de werkgever voorkomen worden? Een onzorgvuldige behandeling door een organisatie kan nog jaren blijven rondzingen en het ‘merk’ schade toebrengen. Dat zijn de vragen die zelden in de diepte worden besproken.
Deze vraagstukken waren aanleiding voor mij voor het schrijven van Lessen uit het Dal, omgaan met tegenslag. Ik zag om me heen hoe slagvaardigheid (verandermanagement) geprezen wordt en alleen bij de borrel kwamen de verhalen over verlies van positie en werk ter sprake. Dit verlies is een onderschat onderwerp in de loopbaan van veel werknemers. Verlies van (werk)identiteit leidt tot klaaggedrag en beperkte inzetbaarheid. De focus op een doorstart in de loopbaan wordt te veel afgeleid door dat wat fout ging en onvoldoende op een nieuw perspectief in de loopbaan.
Nieuw perspectief
Lessen uit het dal beschrijft hoe verlies van werk begeleid kan worden om (traumatische) schade te beperken. Wat kan de werkgever, de HR-afdeling dan doen om veranderprocessen en ontslag in goede banen te leiden en welke maatregelen kunnen dan reputatieschade beperken of voorkomen? Het boek behandelt allereerst de betekenis van ‘verlies’ van werk voor de werknemer. De beleving van gewaardeerd en competent werknemer te zijn is geschaad en heeft aandacht nodig. Door vat te krijgen op de sociaal-emotionele gevolgen kan systematisch ondersteuning geboden worden met aandacht voor nieuwe perspectieven.
Bijvoorbeeld de werknemer die zich verrast voelt, niet erkend voor jarenlange inzet heeft oprechte erkenning nodig van deze gevoelens. In dit stadium van verwerking is het ontkoppelen van de negatieve ervaring belangrijk, vaak benoemd met ‘loslaten’. Maar is dit wel zo makkelijk? Loslaten lukt beter als er een nieuw perspectief voor in de plaats komt. Om het nieuwe perspectief te vinden en vorm te geven is bezinning nodig. Daarna ontstaat ruimte voor perspectiefverschuiving. Het besef dat het verlies niet de hoofdzaak hoeft te zijn maar de start om de loopbaan te hervatten. Het boek biedt hiervoor uiteenlopende aanwijzingen waar de gedupeerde werknemer en de werkgever baat bij kunnen hebben.
