Breaking bad, het vaste scenario
Fraude bij Volkswagen, het Libor-schandaal, de malversaties bij Imtech. Onverwacht? Vaak blijken signalen al jaren eerder opgemerkt, maar is er niet op gereageerd. Bestuurders spelen niet adequaat in op situaties waar organisatiedissonantie, een balansverstoring tussen marktvraag en organisatiecapaciteit, ontstaat. Maatregelen volgen een vast scenario met negatieve gevolgen voor de organisatie en de medewerkers.
Toezichthouders willen risico’s beperken en leggen meer nadruk op controle. Op het eerste gezicht een logische reactie op de vele crises die de afgelopen periode in het nieuws kwamen. Een toename van externe controle zet organisaties echter aan tot bovengemiddeld gebruik van regels en voorschriften. Professionals hebben te maken met uitdijende administratie en moeten vaker verantwoording afleggen. Dit leidt tot centralisatie en meer macht naar de top van de organisatie.
Risico’s nemen en het beheersbaar maken ervan vraagt toezicht op afstand dat ruimte geeft aan bestuurders, en geen standaard oplossingen oplegt voor complexe problemen. Risico’s zullen er altijd blijven en het is belangrijk om een cultuur te bevorderen waar fouten gemaakt mogen worden. Waar missers besproken worden en gezien worden als problemen die kunnen worden opgelost. In een cultuur waarin fouten direct bestraft worden ontstaat namelijk de neiging om de schuld bij een ander neer te leggen. Dat vraagt om toezichthouders en bestuurders die niet méér gaan controleren en bepalen, maar juist minder.