Het artikel is grotendeels gebaseerd op het onderzoek ‘De onderkant van de arbeidsmarkt in 2025’ dat het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) hebben uitgevoerd.

In het onderzoek schetsen de planbureaus hoe de arbeidsmarktpositie van laagopgeleiden de afgelopen jaren veranderd is en hoe zich dat verhoudt tot de ontwikkelingen die middelbaar en hoger opgeleiden hebben doorgemaakt. Ook worden in dit onderzoek scenario’s gepresenteerd om de verwachte ontwikkeling van de arbeidsmarktpositie van de groep laagopgeleiden en middelbaar/hoogopgeleiden tot 2025 inzichtelijk te maken.

Belangrijke onderzoekconclusies

• Loonongelijkheid stijgt
Uurlonen, gecorrigeerd voor inflatie, van laagopgeleiden zijn min of meer constant gebleven, terwijl de uurlonen van hoogopgeleiden zijn gestegen. Dit laatste wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de vraag naar hoger opgeleiden sterker is gestegen dan het aanbod van hoger opgeleiden.

• Technologische ontwikkelingen
Technologische ontwikkelingen hebben een aanzienlijke impact op de arbeidsmarkt. De positie van werkenden aan de onderkant van de arbeidsmarkt, en dan specifiek de laagopgeleiden, is relatief kwetsbaar. Als gevolg van de afnemende vraag naar routinematige werkzaamheden, die vooral verricht worden door middelbaar opgeleiden werknemers, neemt bovendien het risico op een extra druk op de onderkant van de arbeidsmarkt toe.

Acties kabinet

• Brede hervormingen
Met onder meer de Wet Werk en Zekerheid, de banenafspraak uit het sociaal akkoord en de Participatiewet heeft het kabinet stappen gezet om de positie van de meest kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te versterken en de kansen op werkzekerheid te vergroten. Ook het CPB en SCP onderstrepen het belang van de loonkostensubsidie. Zij wijzen er op dat loonkostensubsidies effectief kunnen zijn bij het bestrijden van werkloosheid.

De Participatiewet biedt gemeenten de beschikking een breed spectrum aan instrumenten, zoals de no-riskpolis en jobcoaches, om mensen aan het werk te helpen. Daarnaast wordt met de Participatiewet de loonkostensubsidie geïntroduceerd waarmee gemeenten werkgevers kunnen compenseren voor de verminderde productiviteit van werknemers. Voor werkgevers wordt het daardoor rendabel om deze mensen in dienst te nemen. Met de baanafspraak uit het sociaal akkoord zorgt het kabinet ervoor dat deze banen er ook echt komen (lees ook: Bent u al aan de slag met de Participatiewet?)

• Gericht loonkostenvoordeel
Met de introductie van het gerichte loonkostenvoordeel voor werkgevers, die aangekondigd is in de fiscale stelselherziening en waarover binnenkort meer informatie komt, neemt het kabinet aanvullende stappen om de arbeidsmarktpositie van laagopgeleiden te versterken. Hierdoor wordt het voor werkgevers aantrekkelijker om mensen met een laag inkomen in dienst te nemen (lees ook: Tipje van de belastingherzieningsluier).