Werkgevers dragen de wettelijke verantwoordelijkheid voor een veilige werkplek. Toch staan zij met lege handen wanneer het gaat om het testen van werknemers op alcohol, drugs en medicijnen. De wet staat zulke tests slechts in uitzonderlijke gevallen toe, terwijl de risico’s in bepaalde sectoren levensgroot zijn.
De huidige regelgeving plaatst werkgevers in een onhoudbare spagaat. Enerzijds zijn zij aansprakelijk voor incidenten die voortkomen uit middelengebruik. Anderzijds mogen zij niet preventief testen, zelfs niet bij een gegrond vermoeden. Bewijs dat via niet-toegestane tests wordt verkregen, is juridisch onbruikbaar in bijvoorbeeld ontslagprocedures. Dit belemmert werkgevers in hun plicht om veiligheid te garanderen.
Veiligheid boven alles
In sectoren waar veiligheid cruciaal is, denk aan transport, industrie en zorg, moet het mogelijk zijn om werknemers te testen op middelengebruik. Niet als controlemiddel, maar als noodzakelijke maatregel om ongelukken te voorkomen. De wetgever moet de uitzonderingen uitbreiden en werkgevers de instrumenten geven die nodig zijn om hun verantwoordelijkheid waar te maken.
Wettelijke actie vereist
De Tweede Kamer heeft de mogelijkheid om een wetsvoorstel in te dienen dat de testbevoegdheid verruimt. Ook het ministerie van Sociale Zaken kan hierin het voortouw nemen. Zonder aanpassing blijven werkgevers gedwongen om te handelen in juridische onzekerheid met alle risico’s van dien.
Voorkomen is beter dan genezen
Zonder heldere wetgeving blijft het gevaar op bedrijfsongevallen onnodig hoog. Sommige werkgevers nemen het risico en testen toch, wetende dat het bewijs mogelijk niet standhoudt. Dat is geen duurzame oplossing. Het is aan de wetgever om deze impasse te doorbreken en veiligheid op de werkvloer voorop te stellen.
ADM-beleid als fundament
Totdat de wetgeving is aangepast, doen werkgevers er goed aan om in ieder geval een duidelijk en gedragen alcohol-, drugs- en medicijnenbeleid (ADM-beleid) te voeren. Zo’n beleid biedt houvast bij het bespreekbaar maken van middelengebruik, het signaleren van risico’s en het stimuleren van preventie. Het is een belangrijke stap richting bewustwording en veiligheid, ook zonder directe testbevoegdheid.
Actuele jurisprudentie zorgt ervoor dat de interpretatie en toepassing van regels rondom ontslag, ontslagvergoedingen, het inhuren van zzp’ers en zieke medewerkers voortdurend veranderen. Deze live online masterclass brengt je in twee ochtenden weer helemaal up-to-date.
Wat doe je als een medewerker niet goed functioneert en welke vormen van verlof zijn er? Wil je je kennis up-to-date houden? Volg deze training en leer in twee ochtenden alle ins en outs over arbeidsrecht in de dagelijkse HR-praktijk.
