De eisen aan ambtenaren zijn de afgelopen decennia sterk veranderd. Onderzoek naar duizenden personeelsadvertenties in Binnenlands Bestuur laat zien dat het aantal gevraagde competenties per vacature sinds 1980 is verdrievoudigd.
In de jaren tachtig lag de nadruk nog vooral op vakinhoud en formele regels: nauwkeurigheid, plichtsgetrouwheid en schrijfvaardigheid waren voldoende. Persoonlijke kenmerken of ‘soft skills’ kwamen nauwelijks aan bod.
Vanaf de jaren negentig veranderde dit beeld. Met de opkomst van het New Public Management (NPM) – waarin overheidsorganisaties meer gingen werken volgens bedrijfsmatige principes – werden nieuwe vaardigheden gevraagd. Communicatieve vaardigheden en onderhandelingsvermogen kwamen centraal te staan. Ook flexibiliteit en zelfstandigheid werden vaste eisen. De ambtenaar moest zich ontwikkelen van uitvoerder van beleid naar communicator en dienstverlener.
Tegenwoordig worden ambtenaren geacht een breed scala aan competenties te bezitten. Naast de klassieke vakkennis en schrijfvaardigheid zoeken werkgevers vooral naar kandidaten die:
- Communicatief sterk zijn, zowel schriftelijk als mondeling.
- Klantgericht werken, met oog voor de burger als “klant”.
- Flexibel en wendbaar zijn in een veranderende omgeving.
- Zelfstandig kunnen opereren en verantwoordelijkheid nemen.
- Ondernemend denken en handelen.
- Samenwerkingsgericht zijn, met vaardigheden om te onderhandelen en bruggen te slaan.
De ontwikkeling weerspiegelt een verschuiving van een bureaucratisch, taakgericht ambtenarenprofiel naar een dynamisch, interactief en resultaatgericht profiel. Voor HR-professionals betekent dit dat selectie- en ontwikkeltrajecten steeds vaker gericht zijn op een mix van inhoudelijke deskundigheid én sterke sociale en adaptieve vaardigheden.
Piet Buijtels, al sinds de jaren tachtig actief als gemeentesecretaris, denkt het zijne van de uitkomsten van de onderzoeken. In de sollicitatiecommissies wordt volgens hem de echte afweging gemaakt. Personeelsadvertenties zijn een ‘buitenkant’, zegt hij. “Een hoop blablabla. En hoe hoger de functie, des te meer termen er in de advertenties doorgaans opgesomd staan.”
Buijtels zou daarom wel eens een onderzoek willen zien naar concessies die worden gedaan en wie er nu werkelijk wordt aangenomen. Zeker in een tijd waarin er met een beetje geluk vier of vijf mensen solliciteren op een vacature. “Dan heb je als werkgever niet zoveel te kiezen en verbleekt het profiel tijdens het sollicitatiegesprek. Of het is weg.”
Wat doe je als een medewerker niet goed functioneert en welke vormen van verlof zijn er? Wil je je kennis up-to-date houden? Volg deze training en leer in twee ochtenden alle ins en outs over arbeidsrecht in de dagelijkse HR-praktijk.
