Het devies vanuit de overheid blijft om waar mogelijk vanuit huis te werken. Dankzij het snelle aanpassingsvermogen van velen werd dit ruim een jaar geleden mogelijk gemaakt. Toch blijven er genoeg sectoren over waar thuiswerken geen optie is. Het is aan de werkgever zelf om hierin een passende beoordeling te maken en – zoals voorgeschreven volgens de Arbowet – een gezonde en veilige werkomgeving te bieden.

De angst om corona op te lopen bestaat, vanwege de langslepende pandemie, echter nog altijd onder sommige medewerkers. Is het dan mogelijk om werknemers te verplichten naar kantoor te komen? Het is allereerst belangrijk om na te gaan welke bezwaren er bestaan en te bekijken waar er mogelijk persoonlijke oplossingen te vinden zijn. Op grond van Artikel 29 Arbowet mag een werknemer het werk onderbreken als er sprake is van een ernstig gevaar. Dit kan betekenen dat, wanneer de geldende coronamaatregelen niet goed worden nageleefd op de werkplek, de werknemer het werk mag onderbreken (Artikel 28 lid 7 Arbowet).

Indien de werknemer zonder goede grond weigert naar kantoor te komen terwijl thuiswerken geen optie is en de werkplek op orde is, dan kan er uiteindelijk sprake zijn van werkweigering met bijbehorende consequenties (waaronder mogelijke ontbinding van de arbeidsovereenkomst). Deze consequenties dienen van tevoren duidelijk kenbaar gemaakt te worden aan de werknemer, zodat deze genoeg tijd heeft om een besluit te nemen.

Vaccinatiemoment: afspraak onder werktijd

Het aantal vaccinaties tegen COVID-19 neemt gestaag toe. Ook in Nederland krijgen steeds meer groepen een prik in de strijd tegen de pandemie. Met een overvolle agenda, kan het voor sommige werknemers lastig zijn om, bijna letterlijk, een passend moment te prikken. Misschien lijkt de optie om een afspraak onder werktijd te maken de enige keuze. Moeten werkgevers in zo’n geval het loon van hun werknemer doorbetalen?

Vaccineren onder werktijd kan onder het zogenoemde calamiteitenverlof vallen. Daarmee is een werkgever dus verplicht om de werknemer tijdens een eventuele vaccinatie onder werktijd door te betalen. Hetzelfde geldt bij het zorgverlof (zij het tegen 70%) voor medewerkers die hun ouders of kinderen moeten begeleiden bij het vaccineren. Toch is het niet zo eenvoudig om gebruik te maken van deze soorten verlof; werknemers moeten daadwerkelijk geen andere mogelijkheid hebben om een afspraak buiten werktijd te maken.

Aangescherpt mondkapjesbeleid

Is het mogelijk om werknemers te verplichten tot het dragen van een mondkapje? Op basis van intuïtie zijn hier verschillende antwoorden mogelijk. Maar nog niet eerder was het weigeren van mondkapjes op de werkvloer, na de verplichtstelling vanuit een werkgever, besproken in de Nederlandse rechtbank. In januari van dit jaar is daar de eerste uitspraak over geweest. De situatie: een bezorger van een banketbakkerij weigert een mondkapje te dragen wegens een inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer nadat de werkgever het coronabeleid verder aanscherpt.

De banketbakkerij voert drie redenen aan om een mondkapje verplicht te stellen. Allereerst beroept de werkgever zich op het instructierecht. Wanneer instructies redelijk zijn, moeten werknemers die opvolgen. Ten tweede voert de banketbakkerij aan dat werkgevers, zoals eerder aangegeven, verantwoordelijk zijn voor een gezonde en veilige werkomgeving. Ten derde stelt de banketbakkerij ook een financieel bedrijfsbelang bij het opleggen van de mondkapjesplicht te hebben. Immers, wanneer een werknemer ziek is of in quarantaine moet, is de werkgever verantwoordelijk voor de loondoorbetaling en kan sprake zijn van onderbezetting en verlies aan productie.

De rechtbank oordeelt dat het instructierecht van de werkgever in deze zaak prevaleert waardoor de banketbakkerij de werknemer kan opleggen een mondkapje te dragen.

Het is in de basis dus mogelijk om werknemers te verplichten tot het dragen van mondkapjes. Wel blijft het belangrijk om per situatie naar de eventuele tegenargumenten te luisteren. Er bestaan bijvoorbeeld uitzonderingen voor mensen met medische klachten, zoals astma.

“De coronapandemie brengt nog altijd enorm veel uitdagingen en vragen met zich mee. De geleidelijke heropening van de samenleving is daarbij een prachtig vooruitzicht”, zegt Koks. “Daarin blijft de verantwoordelijkheid van werkgevers om veilige en gezonde werkplekken mogelijk te maken de belangrijkste factor. Dat neemt de onzekerheid voor werknemers weg en draagt bij aan alle inspanningen tegen de pandemie.”