Autonomie & keuzevrijheid

Mensen hebben behoefte om hun omgeving op hun eigen manier te kunnen gebruiken of te kunnen veranderen en zo persoonlijke controle op hun omgeving uit te oefenen. 'Personal control' draagt bij aan het verminderen van stress en is essentieel voor het welzijn en de tevredenheid van patiënten. Voorbeelden van keuzevrijheid zijn het kunnen kiezen tussen een één- of meerpersoonskamer, zelf de temperatuur, ventilatie en (kunst)verlichting of daglichttoetreding kunnen regelen en de omgeving kunnen personaliseren.

 

Privacy & territorium

Privacy verwijst naar de behoefte om informatie over zichzelf voor anderen te kunnen afschermen. Dat kan op papier of digitaal zijn of fysiek: niet gezien of gehoord willen worden. Privacy hangt samen met autonomie: mensen willen zo veel mogelijk zelf kunnen beslissen wanneer ze alleen of met anderen zijn. Het is bijvoorbeeld prettig als patiënten sanitair niet met anderen hoeven te delen, in een afgeschermde omgeving een privégesprek kunnen voeren en zich even kunnen terugtrekken en dat ongewenste inkijk van buitenaf wordt voorkomen of is te reguleren.

 

Natuur

Natuur heeft een stressreducerende werking, vermindert pijn en geeft een sneller herstel. Stress en negatieve emoties verdwijnen en aangename gevoelens nemen toe. Groen nodigt uit tot sociale interactie en leidt tot een hogere belevings- en gebruikswaarde van het gebouw. Creëer daarom visuele toegang tot groen binnen en buiten, zorg dat patiënten zelf gemakkelijk naar buiten kunnen en zorg voor afbeeldingen van natuurlijke omgevingen in semipublieke ruimten zoals de entree, hallen en gangen en in patiëntenkamers.

 

Veiligheid

Veiligheid kent diverse aspecten: fysieke veiligheid, psychische veiligheid en medische veiligheid. Het is onder meer belangrijk dat patiënten hun eigendommen veilig kunnen opbergen in een afsluitbare kast of een kluisje, dat vloeren niet glad zijn en dat er goede nachtverlichting aanwezig is.

 

Oriëntatie & routing

Sommige mensen kunnen zich moeilijker oriënteren dan andere. Problemen bij het vinden van de weg zorgen bij veel mensen voor stress. Een heldere lay-out, routing en inrichting kunnen de oriëntatie ondersteunen. Zorg dus voor adequate bewegwijzering en ondersteun deze met kleurgebruik; geef kamers, dagverblijven en afdelingen een eigen karakter en zorg voor heldere externe en interne herkenningspunten, bijvoorbeeld in de vorm van grote planten, kunstobjecten en meubilair.

 

Sociale interactie

Sociale interactie verwijst naar de mogelijkheid om met andere mensen samen te zijn, naar andere mensen te kijken ofwel op een andere wijze met anderen te communiceren door bijvoorbeeld telefoon of internet. Sociale interactie kan worden ondersteund door een gemeenschappelijke eetruimte, een opstelling van het meubilair die zorgt voor keuzevrijheid in het aangaan van contacten en activiteitenruimten die goed zichtbaar en toegankelijk zijn.

 

Ramen & uitzicht              

Licht is essentieel voor het menselijk functioneren. Vooral daglicht beïnvloedt allerlei fysiologische processen en psychologisch functioneren. Een raam biedt bovendien de mogelijkheid tot uitzicht. Natuurlijk uitzicht heeft een positieve uitwerking op de stemming en reduceert stress. Zorg dus voor optimale daglichttoetreding in patiëntenkamers en personeelsruimten, maar voorkom verblinding en harde lichtweerkaatsing. Houd bij de positie van bedden en meubilair en de hoogte van de borstwering rekening met zichtlijnen voor bedlegerige patiënten.

 

Inrichting

De beleving van het interieur is subjectief en kan per patiënt verschillen. Het is van belang dat het interieur aansluit bij hun referentiekaders en niet vervreemdend werkt. Het is een pluspunt als het interieur niet zozeer doet denken aan ziekte en zorg, maar eerder geassocieerd wordt met een thuisgevoel of de sfeer op een aantrekkelijk ingericht kantoor of in een hotel. Stem het interieur daarom af op de primaire gebruikersgroepen en betrek de gebruikers bij de keuze van het interieur. Maak gebruik van planten en kunst en besteed ook aandacht aan het plafond; bedgebonden patiënten zijn aangewezen op dit uitzicht. Vermijd een institutionele sfeer.

 

Sensorische kwaliteiten

Licht, geur, luchtkwaliteit en geluid kunnen zowel een positief als een negatief effect hebben op gastvrijheidsbeleving en het welzijn van patiënten, personeel en bezoekers. Geluidsoverlast kan bijvoorbeeld stress veroorzaken en gebrek aan daglicht wordt in verband gebracht met depressies. Zorg daarom voor een aangenaam en comfortabel binnenklimaat, met een zo mogelijk individueel regelbare temperatuur, vermijd institutionele verlichting, reduceer geluidsoverlast tot een minimum en kies waar mogelijk voor natuurlijke en mechanische ventilatie in plaats van airconditioning.

 

Lees meer in de FMM Guide 2013

Lees het volledige artikel over het sturen op een gastvrij zorggebouw in de FMM Guide 2013, dat eind dit jaar verspreid wordt onder alle leden van Facility Management Magazine.

 

 

Seminar Extramuralisering: scheiden van wonen en zorg

Het nieuwe kabinet zal vanaf 1 januari 2013 in de AWBZ 'scheiden van wonen en zorg' invoeren, waardoor de dienstverlening aan cliënten en patiënten ingrijpend verandert. Dit heeft behoorlijke consequenties voor de rol van de facilitaire organisatie. Het leidt onder meer tot het aanvragen van veel meer en verschillende diensten, het vastleggen van alle leveringen, het monitoren van de kwaliteit en flexibilisering van de verrekening. Hoe gaat de FM'er hier mee om? Meer informatie.