Duur rouwverlof door medewerker zelf laten bepalen? De regels en de do’s & don’ts
Het CNV riep het kabinet onlangs op om zo snel mogelijk een wettelijk rouwverlof van twee weken in te voeren. Uit recente CBS-cijfers blijkt namelijk dat veel werknemers vaak langer dan een week afwezig waren na het verlies van een naaste. Met de juiste begeleiding kun je het risico dat een medewerker langere tijd niet inzetbaar is echter aanzienlijk verkleinen. Maar hoe pak je dat nu aan? De do’s & don’ts volgens een rouwcoach.
Ieder mens gaat verschillend om met verlies. Of dat nu een overlijden is, verlies van gezondheid of een echtscheiding. Het is maatwerk. Voor een gezonde rouw is een goede balans nodig zo blijkt uit een gesprek dat Business Insider hield met Trudy Satink, rouw- en verliescoach en eigenaar van Praktijk Rouw van jou in Haarlem. Ze biedt individuele rouwbegeleiding, maar ondersteunt ook bedrijven bij de opvang van collega’s die een naaste zijn verloren en het opzetten van een rouwprotocol.
Satink: “Ik vergelijk het weleens met een roeiboot. Hieraan zitten twee riemen. De ene riem staat voor ‘herstel’ en de andere voor ‘verdriet en pijn’. Je hebt beide riemen nodig om vooruit te komen.”
Werk kan afleiding geven, maar wie zich volledig op zijn werk stort, zit uitsluitend in de herstelmodus. Er zijn ook medewerkers die alleen in de verdrietmodus zitten. Zij komen nergens meer aan toe: liggen de hele dag in bed en ruimen bijvoorbeeld hun huis niet meer op. De kunst is om een goede balans te vinden: aan het werk blijven, maar ook rust en tijd nemen om de pijn en het verdriet te voelen.
Dat aan het werk blijven vereist wel dat je met de werknemer overlegt wat degene zolang op zich neemt. Rouwen is namelijk een ontzettend intensief proces aldus Satink. Het zorgt ervoor dat je je moeilijk kunt concentreren en meer moeite hebt met plannen. Mocht iemand juist een functie hebben waarbij je veel moet plannen, met budgetten moet werken en strategieën moet uitstippelen, dan kan zo iemand bijvoorbeeld tijdelijk een ondersteunende rol op zich nemen. “Dan hoeft diegene de verantwoordelijkheid niet te dragen en dat kan rust geven.”
Zo begeleidde Satink onlangs een medewerker die in een verzorgingstehuis werkt en veel contact had met bewoners. Ze gaf aan dat ze graag wilde blijven werken, maar niet overprikkeld wilde raken door sociale taken. Ze is toen na overleg met haar werkgever in de keuken gaan werken, aldus Satink.
Ook praktisch meedenken helpt in het herstel. “Stel dat iemand een partner verliest en er allerlei zorgtaken bij krijgt, kijk dan degene een uur later kan beginnen, zodat er tijd is om de kinderen naar school te brengen. Dat zorgt ervoor dat iemand het beter vol kan houden.”
Er bestaat geen specifieke regeling voor rouwverlof
In de praktijk gaan bedrijven verschillend om met verzuim door rouw. Zo nemen medewerkers in het ene bedrijf rouwverlof op, terwijl andere bedrijven willen dat iemand vakantiedagen opneemt. Er is dan ook geen specifieke regeling voor rouwverlof.
Als een direct familielid overlijdt, heeft een medewerker recht op calamiteitenverlof, dat is bedoeld om noodzakelijke dingen te regelen. Dat verlof is doorbetaald. Daarnaast kunnen er in de cao of in onderling overleg aanvullende afspraken worden gemaakt over bijzonder verlof, maar dit is niet wettelijk geregeld.
Uit het onderzoek van het CBS en TNO blijkt dat werknemers hun afwezigheid op verschillende manieren regelen. Na het verlies van een partner of kind meldden de meesten zich ziek. Bij het overlijden van een ouder werd vaker gekozen voor ander betaald verlof, zoals bijzonder verlof of maatwerkafspraken dan van vakantiedagen. 1 op de 7 werknemers maakte gebruik van verschillende regelingen.
Werknemers (15 tot 75 jaar) met meer dan een week afwezigheid van werk na verlies van een naaste, 2022
Een medewerker vragen om vakantiedagen op te nemen, valt niet bij iedereen in goede aarde. Ongeveer 1 op de 6 werknemers vond dat hun werkgever meer had kunnen doen om hen beter te ondersteunen. Hun baas had bijvoorbeeld kunnen informeren hoe het ging, minder druk kunnen zetten om weer aan het werk te gaan, of meer vrije tijd kunnen geven zonder dat dit ten koste ging van hun verlofsaldo.
Vooral werknemers die ADV- of vakantiedagen hadden opgenomen om na het verlies van een naaste niet te hoeven werken, vonden dat hun werkgever tekort schoot.
Do’s & don’ts bij rouw
- Overleg met de werknemer wat nog wél kan, bijvoorbeeld door andere taken te geven
- Denk praktisch mee. Misschien kan iemand later beginnen of eerder stoppen
- Geef aandacht aan het verlies. Benoem het als je niet weet wat te zeggen. Duw niet door als iemand het er niet over wil hebben, maar ga een keer samen koffie drinken of maak een wandeling.
- Let goed op signalen als een kort lontje of kortaf zijn. Benoem wat je ziet en vraag wat er is. Confronteer iemand op een milde manier, zonder oordeel.
- Als iemand niet aan werken toekomt: zorg er dan voor dat je contact houdt en kaders geeft. Zeg niet: ‘Blijf maar thuis zo lang je nodig hebt’, maar maak een plan voor de komende maanden. Stem af wanneer je elkaar weer spreekt en laat daar niet teveel tijd tussen zitten.
- Komt een medewerker ook na langere tijd niet aan werken toe, dan kun je aanbieden om professionele hulp in te schakelen van bijvoorbeeld een maatschappelijk werker of een rouwbegeleider.
- Met name het eerste jaar is belangrijk. Leg op de sterfdag van de partner een kaartje op het bureau neer of drink samen een kopje koffie.
Lees meer in het artikel Rouwverlof: dit zijn de regels en zo voorkom je dat een werknemer uitvalt door verlies van een naaste op BusinessInsider
