Anders werken in de collaboratieve economie

Twee keer per dag kwam er een bezorger langs met een kar om de post te halen en bezorgen. Soms liep ik zelf met een aantal van deze mappen naar de bovenste verdieping, daar waar het management zich bevond. Ik bezorgde de mappen en maakte hier en daar een praatje. Dit was nog geen twintig jaar geleden.

We staan wederom voor een soortgelijke ingrijpende omwenteling. De tweede digitale revolutie ontvouwt zich in een wereld gehuld in een netwerk van intelligente apparaten, waarin mensen meer dan ooit met elkaar verbonden zijn. Dit heeft enorme implicaties voor de manier waarop we werken. Het traditionele hiërarchische organisatiemodel ondersteunt de wensen en de potentie van de community niet. Er is een nieuw organisatiemodel nodig. Een model dat in staat is de cumulatieve kennis van de organisatie te oogsten.

Collectief ideeën vormen

Hoe kunnen we meer waarde toevoegen voor onze klanten? Dat is een vraag die vrijwel elke organisatie zich stelt. Het antwoord: door ideeën te genereren. Waar komen ideeën vandaan? Een idee is een netwerk van neuronen in je brein die voor het eerst in een bepaalde configuratie komen. Dat kan je realiseren door heel lang en diep na te denken. Zo deed Einstein het. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Zeker vandaag de dag, gekeken naar de snelheid waarop we informatie produceren en consumeren. De vluchtige maatschappij maakt het voor ons lastig om lang en diep na te denken over een probleem. Maar, digitale connectie via internet helpt om onze ideeën aan elkaar te koppelen. Om wereldwijd connecties te maken tussen ideeën van verschillende individuen. En dat maakt dat onze breinen collectief idee tegen idee kunnen houden. Het maakt daarbij niet uit of dit idee nu goed of slecht is; een fantastisch idee is er nooit meteen. Een goed idee heeft incubatietijd nodig. Die incubatietijd heeft het idee nodig om zich samen met verschillende ideeën van andere personen te ontwikkelen tot een concept dat we later geniaal zullen noemen.

Kijk eens op kickstarter.com. Daar regent het ideeën. Met elk idee worden nieuwe ideeën gestimuleerd. Open Source software, zoals Android en WordPress, komt tot stand door collaboratie en stimuleren tegelijkertijd collaboratie als platform. Denk aan de app stores, waar ontwikkelaars dagelijks duizenden ideeën omzetten in direct downloadbare toepassingen: applicaties. De community wordt – net als een individueel brein – een netwerk van ideeën die in een bepaalde configuratie komen om steeds nieuwe en grotere en betere ideeën te genereren.

Organisaties die ook morgen toegevoegde waarde willen bieden, zullen dit concept, deze evolutie moeten omarmen. En omarmen betekent de traditionele hiërarchische piramide management stijl vervangen door vertrouwen in de community die de organisatie in essentie is. Dát is nog eens anders werken.

De collaboratieve economie

Laat me een paar voorbeelden geven van succesvolle moderne bedrijven die hier goed in zijn. Netflix brengt met een druk op de knop video on demand, waar we vroeger duizenden videotheken (en een ritje op de fiets) voor nodig hadden. Gratis berichtenservice WhatsApp realiseert met 55 medewerkers, wat KPN niet kan met 20.000. Met 55 medewerkers! Dit is een onvoorstelbare innovatie. En dergelijke vormen van innovatie en automatisering zullen zich met de collaboratieve economie alleen maar in heftigere vormen voordoen. Cryptografisch elektronisch geld (Bitcoin) staat qua acceptatie nog in de kinderschoenen, maar het kan banken overbodig maken. Hiermee kan een volledige industrie in korte tijd verouderd raken. Hetzelfde gebeurt ook in andere industrieën. Airbnb is een online marktplaats voor het verhuren en boeken van privé-accommodaties. De impact van Airbnb op de hotelsector is enorm. De collaboratieve economie komt steeds sneller op gang. Het is onduidelijk welke ideeën er allemaal nog gaan komen, maar het is wel duidelijk dat de organisatie van de toekomst mee moet. Want één persoon of idee zal het nooit winnen van een community van honderden met evenveel ideeën.

Dat brengt ons bij de vraag: hoe? We kunnen leren van het succes van innovatieve, collaboratieve organisaties. Wat we daar terug zien is het volgende.

• Vertrouwen is belangrijk. Een goed idee is een goed idee. Dat hoeft niet ‘gemanaged’ te worden. Mensen zijn loyaal aan een goed idee, een goed concept. Mensen hebben een emotionele connectie met een organisatie, een community, en dat is de drijfveer voor hun bijdrage. Die kan je niet sturen met een hiërarchie. Begin met inspirerend leiderschap en bouw een community waarin de medewerkers zich thuisvoelen. Neem minder managers aan en meer community leaders.
• Bouw netwerken binnen een organisatie. Netwerken waarbinnen de medewerkers met elkaar verbonden zijn op basis van interesse. Netwerken waarbinnen alle medewerkers even belangrijk zijn en dus een gelijke stem in de strategie hebben.
• Zorg voor diversiteit in de community. Diversiteit kan zorgen voor onverwachte ontmoetingen, wat het vormen van nieuwe ideeën weer stimuleert waardoor uw organisatie competitief kan blijven.
• Bouw en stimuleer een social collaboration platform, zodat er binnen de organisatie een platform is waarop medewerkers elkaar kunnen vinden. Waar medewerkers ideeën kunnen lanceren en consumeren. Waar men kan leren en waar men kan participeren in het bedrijfsproces.
• Tot slot, de vuistregel in de collaboratieve economie: connectie gaat boven protectie.

De collaboratieve economie gaat ervoor zorgen dat u anders gaat werken. De vraag is: laat u zich veranderen door nieuwe ondernemers met ideeën die de gevestigde orde ontwrichten? Of ontwricht u zelf de gevestigde orde met ongelimiteerde creativiteit van uw netwerk?

Dit blog is 1 van de 50 artikelen die verschenen zijn in het boek 'Anders Werken', uitgekomen op 7 oktober 2014. Het boek bevat 50 verhalen over sociale innovaties en 50 verschillende invalshoeken uit de praktijk. Een aanrader voor elke ondernemer of HR professional die ondernemers ondersteunt. Het boek is gratis online te downloaden op: www.anderswerken.eu/ of in hard-copy is te bestellen bij diverse boekhandels.