AI verandert het werkproces ingrijpend: van geautomatiseerde taakverdeling tot algoritmisch prestatiemanagement. Sinds 2024 is de Europese AI Act van kracht. Deze wet stelt strenge eisen aan AI-systemen met een hoog risico, zoals systemen die werknemers beoordelen of aansturen. Ontwikkelaars moeten risico’s in kaart brengen en passende maatregelen treffen.
Maar voor werkgevers zelf zijn de verplichtingen beperkt, stellen Popma en Damen. Zij hoeven zich alleen aan de gebruikershandleiding van de leverancier te houden. “De vraag is of dat voldoende bescherming biedt,” zegt Damen. “Werkgevers kunnen zich hierdoor te gemakkelijk onttrekken aan verantwoordelijkheid.”
Ondernemingsraad moet actief betrokken worden
De onderzoekers benadrukken de belangrijke rol van de ondernemingsraad bij AI-implementatie. De Wet op de ondernemingsraden biedt adviesrechten bij technologische veranderingen, maar in de praktijk wordt de OR vaak te laat of niet geïnformeerd.
Popma: “De OR is cruciaal om de gevolgen van AI voor werknemers in kaart te brengen. Maar dan moeten OR-leden wel weten waar ze op moeten letten. Richtlijnen ontbreken nog.”
Volgens de onderzoekers is het van belang dat werkgevers, OR’s en toezichthouders als de Autoriteit Persoonsgegevens samenwerken om tot werkbare kaders te komen.
AI kan werkdruk en welzijn beïnvloeden
Ook de link met de Arbowet is volgens Popma onderbelicht. AI kan bijdragen aan efficiëntie, maar ook leiden tot stress of overbelasting. Bijvoorbeeld wanneer een algoritme taken te strak inplant of prestaties continu meet.
Daarom pleiten de onderzoekers voor toepassing van bestaande instrumenten zoals de WeBA-methodiek, waarmee werkdruk en autonomie in kaart worden gebracht. “HR zou AI-systemen niet alleen technisch of functioneel moeten beoordelen, maar ook op hun impact op het welzijn van werknemers,” aldus Popma.
Oproep aan HR: wacht niet op wetgeving
Popma en Damen roepen HR-professionals en bestuurders op om niet te wachten op nadere regelgeving. “Werkgevers moeten nu al proactief beleid ontwikkelen rondom AI op de werkvloer,” zegt Damen. “Dat begint bij transparantie: hoe werkt het systeem, welke data gebruikt het, en hoe wordt het geëvalueerd?”
AI-systemen veranderen voortdurend, waarschuwen de onderzoekers. “Dat vraagt om structurele monitoring en regelmatige bijstelling.”
Lees hier het volledige artikel van Popma en Damen, ‘Medezeggenschap bij de introductie van algoritmisch management’, uit het Tijdschrift Recht en Arbeid.
Ontdek hoe AI een cruciale rol speelt op alle niveaus van een organisatie, van individuele werkzaamheden tot strategische besluitvorming. In deze collegereeks, georganiseerd door TIAS School for Business and Society en HR Academy, ligt de focus op de invloed van AI op de organisatie als geheel. Vooraanstaande experts koppelen academische inzichten aan praktijkvoorbeelden, zodat je AI effectief kun
Gerelateerd
Wat doe je als een medewerker niet goed functioneert en welke vormen van verlof zijn er? Wil je je kennis up-to-date houden? Volg deze training en leer in twee ochtenden alle ins en outs over arbeidsrecht in de dagelijkse HR-praktijk.
