Ruim de helft van de werknemers verzwijgen dat ze AI gebruiken op het werk. Bijna de helft uploadt bedrijfsdata naar publieke tools als ChatGPT. En twee derde controleert de output niet. Dat blijkt uit het AI & Digital Marketing Trends 2026 rapport van Beeckestijn Business School, dat medio december verscheen.
“De uitdaging is om de energie van de werkvloer te behouden en te kanaliseren richting projecten die écht impact hebben.”
“We noemen dit shadow AI”, zegt Bart Meerdink, auteur van het rapport en Managing Partner en kerndocent bij Beeckestijn. “Medewerkers experimenteren volop, maar buiten het zicht van IT en management. Dat levert risico’s op, maar ook een enorme kans, mits je die energie weet te kanaliseren.”
Energie kanaliseren
Het rapport beschrijft hoe Nederlandse voorlopers als Ahold Delhaize, ING, KLM en Essent dat doen: geen verbod op eigen tools, maar centrale platformen met duidelijke kaders. Eén AI-eigenaar in plaats van versnipperde initiatieven. En ruimte voor ideeën van de werkvloer.
Frans Muller, CEO van Ahold Delhaize: “De uitdaging is om de energie van de werkvloer te behouden en te kanaliseren richting projecten die écht impact hebben.”
NS-topman Wouter Koolmees benadrukt het belang van draagvlak: “Als je iets presenteert dat mensen móeten volgen, ontstaat weerstand.” CEO Steven van Rijswijk van ING pleit ervoor bij het probleem te beginnen. “Dan pas naar de technologie, niet andersom.”
Een tweede trend die het rapport signaleert is dat de manier waarop consumenten informatie vinden en aankopen doen verandert. Nieuwe AI-browsers vervangen niet alleen de zoekbalk, maar begeleiden complete workflows. Meer dan de helft van alle zoekopdrachten wordt in 2026 afgehandeld zonder dat iemand doorklikt naar een website.
Het rapport voorspelt dat agents de nieuwe klant worden. Bedrijven die hun data niet optimaliseren voor agents, verliezen zichtbaarheid, voorspellen de onderzoekers.
Impact op carrières
Tot slot waarschuwt het rapport voor de impact op carrières: 44 procent van alle vaardigheden verandert binnen vijf jaar. De vraag naar AI-skills in vacatures is ruim twintig keer zo groot als vijf jaar geleden. En 97 procent van de leidinggevenden zegt dat medewerkers nieuwe AI-vaardigheden moeten ontwikkelen.
Meerdink: “AI-skills zijn je belangrijkste carrière-skills geworden. Niet om tools te bedienen, maar om jezelf sneller, slimmer en waardevoller te maken.” Organisaties moeten in hun AI-beleid dus de mogelijkheden creëren om medewerkers hun AI-skills te trainen.
“Een ondoordachte invoering van AI, in combinatie met digitale overbelasting en recordhoog zitgedrag, is een ‘perfecte storm’ die kan leiden tot een toename van langdurig verzuim”
Langdurig verzuim
In het rapport van verzuimspecialist voor het mkb, Sazas, worden vooral de gevaren van wildgroei van AI zonder begeleiding aangestipt. Nederlandse werkgevers investeren miljoenen in kunstmatige intelligentie, maar werknemers worden vaak niet adequaat meegenomen in de veranderingen, stellen de onderzoekers in het rapport Verzuimtrends voor 2026. Een ondoordachte invoering van AI, in combinatie met digitale overbelasting en recordhoog zitgedrag, is een ‘perfecte storm’ die kan leiden tot een toename van langdurig verzuim, luidt de waarschuwing.
In deze training leer je hoe je AI inzet om de employee journey in jouw organisatie te versterken én te verduurzamen. Je krijgt handvatten om na de training aan de slag te gaan met de ontwikkeling van een plan waarmee je medewerkers betrekt, ontwikkelt en begeleidt in elke fase van hun loopbaan. Zo bouw je aan een toekomstbestendige organisatie waarin technologie en mens centraal staan.
Technostress
Uit onderzoek van WorkplaceBuddy blijkt dat 60 procent van de werknemers zich buitengesloten voelt bij digitale veranderingen op de werkvloer. Daarnaast krijgt 82 procent van de niet-IT-medewerkers zelden of nooit training bij de invoering van nieuwe software. Tegelijkertijd ervaart 46 procent van de werknemers de digitale werkplek als stressvol; bij laagopgeleiden ligt dit percentage op 60 procent.
Het constant wisselen tussen digitale tools en het hoge verandertempo dragen bij aan technostress, aldus Eelco de Haan, financieel directeur van Sazas. “In een tijd waarin veel organisaties grootschalig investeren in AI, vergeten zij te vaak de mens mee te nemen in het proces. Het gevolg is dat AI-projecten falen, medewerkers overbelast raken en de angst om vervangen te worden toeneemt. In een land waar werkstress al een recordhoogte heeft bereikt, kan dit de druppel zijn die de emmer doet overlopen en tot langdurig verzuim leidt.”
“Drie factoren die elkaar kunnen versterken en samen ‘een blinde vlek vormen in het huidige verzuimdebat”
Burn-outcocktail
Sazas wijst op drie factoren die elkaar kunnen versterken en samen ‘een blinde vlek vormen in het huidige verzuimdebat’. Naast het ontbreken van adequate begeleiding bij AI-implementatie spelen ook technostress en excessief zitgedrag een rol.
Technostress is stress door digitale technologie. Dit uit zich in angst, frustratie en vermoeidheid en wordt veroorzaakt door de constante bereikbaarheid, digitale werkdruk en informatie-overload.
Tegelijkertijd zitten Nederlandse werknemers volgens TNO gemiddeld 8,9 uur per dag, waarvan 4,5 uur tijdens werktijd: het hoogste cijfer in Europa. Langdurig zitten verhoogt de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, depressie en bepaalde vormen van kanker.
Integrale aanpak noodzakelijk
In een tijd waarin AI de manier van werken fundamenteel verandert, vormt dit samenspel een groeiend risico, volgens De Haan van Sazas. “Deze factoren versterken elkaar en vergroten het risico op burn-out en langdurig verzuim. Het is belangrijk dat bedrijven veranderbegeleiding integraal meenemen en medewerkers actief betrekken bij digitale veranderingen. Dat betekent ook investeren in effectieve trainingen en structureel aandacht besteden aan zowel de mentale als fysieke gezondheid van medewerkers. Alleen zo doorbreken we de negatieve spiraal van digitale overbelasting en dringen we langdurig verzuim terug.”
LEES OOK: AI-geletterdheid verplicht: 4 stappen om direct te starten
Gerelateerd
Wat doe je als een medewerker niet goed functioneert en welke vormen van verlof zijn er? Wil je je kennis up-to-date houden? Volg deze training en leer in twee ochtenden alle ins en outs over arbeidsrecht in de dagelijkse HR-praktijk.
