Logo
  • Achtergrond
  • 22 februari 2018
  • Peter Runhaar

Waarom zijn bloemisten (veel) gelukkiger dan bankiers? Enkele tips

Gelukkige werknemers zijn goud waard voor de werkgever. Ze zijn actiever, productiever en minder vaak ziek. Maar wat is het geheim van de gelukkige werknemer? En hoe kun je het geluk van werknemers vergroten?

Beeld Waarom zijn bloemisten (veel) gelukkiger dan bankiers? Enkele tips

Waar worden mensen in hun werk gelukkig van? Het was een van de centrale vragen in het verhaal van organisatieadviseur en hoogleraar Ap Dijksterhuis tijdens het seminar Nationaal Beloningsonderzoek 2017 van Human Capital Group.
Een blik op de top 3 van gelukkige en ongelukkige beroepen is veelzeggend, aldus Dijksterhuis. Een groot onderzoek onder werkenden in Londen toont aan dat de top 3 van beroepen waarin mensen het meest gelukkig zijn wordt gevormd door bloemisten en hoveniers (1), kappers en schoonheidsspecialisten (2) en loodgieters (3). “Dit zijn vast niet de beroepen waaraan je het eerst zult denken als het gaat om gelukkige werknemers,” aldus Dijksterhuis. “Maar er is wel een duidelijke verklaring voor het feit dat juist deze beroepen de lijst aanvoeren. Deze mensen maken namelijk andere mensen gelukkig én ze krijgen directe feedback. Neem de loodgieter. Hij komt binnen, treft wanhopige mensen aan met een grote plas water op de keukenvloer, gaat aan het werk, en het probleem is opgelost. De klant is heel blij en de loodgieter merkt dat hij iemand gelukkig heeft gemaakt. Die ervaring raakt aan de allerbelangrijkste factor voor gelukkige werknemers: Betekenis vinden in je werk.”
Vanwege de grote waarde van die betekenis zijn mensen die projectmatig werken en heel goed in de gaten hebben wat ze aan het doen zijn veel gelukkiger dan mensen die niet weten met welk eindproduct ze bezig zijn, zegt Dijksterhuis: “Mensen die projecten van begin tot eind runnen zijn gelukkiger dan mensen die alleen in één segment werken.”

Autonomie

Naast betekenis is autonomie een tweede hele belangrijke factor voor geluk in het werk, aldus Dijksterhuis. Dat is een belangrijke constatering, stelt Dijksterhuis, want: “Als er één ding is dat in veel sectoren onder druk staat is het juist die autonomie. Neem grote overheidsorganisaties, de zorg en het onderwijs. Ook aan universiteiten wordt het steeds erger. Een groot deel van de dag zit ik rare formulieren in te vullen. In veel sectoren neemt de autonomie dus af, terwijl de meeste mensen een sterke behoefte aan autonomie hebben.” 
Ook een begrip als verbondenheid is belangrijk. Dijksterhuis: “Jongeren die een dag naar Pinkpop gaan komen heel gelukkig thuis. Mensen worden gelukkig van het gevoel dat ze deel uitmaken van iets groters. Bij bedrijven werkt dat precies zo: Als je trots bent op het bedrijf waarmee je je identificeert maakt dat je blij en gelukkig. Verbondenheid staat ook voor het werken in een prettige omgeving, met mensen waar je het goed mee kunt vinden.”
Vreemd genoeg blijkt steeds weer uit onderzoek dat geld niet belangrijk is voor werkgeluk, zegt Dijksterhuis: “Er kan natuurlijk veel misgaan als je mensen zwaar onderbetaalt of als je collega’s die precies hetzelfde werk doen heel verschillend beloont. Een beetje gesimplificeerd kun je zeggen dat de beloning ‘gewoon goed moet zijn’.”
Als in een werkomgeving alles draait om geld en om zoveel mogelijk verdienen, dan gaat het vreselijk mis, stelt de hoogleraar. Dat is volgens hem ook een van de redenen dat in het Londense onderzoek naar gelukkige en ongelukkige beroepen, bankiers helemaal onderaan staan. “Bankiers doen eigenlijk bijna alles fout”, zegt Dijksterhuis. In de financiële wereld gelden immers allemaal principes die het geluksbeginsel van autonomie ondermijnen: “Er zijn te veel regels, er zijn te veel deadlines, er is te veel competitie, er is een onnodige hiërarchie, er is een te grote rol voor extrinsieke beloningen, de druk is te groot en men moet altijd bereikbaar zijn, er is te veel bureaucratie, er zijn te veel vergaderingen en men heeft bijna nooit vakantie.”

50 procent uit eigen keuzes

Het streven naar gelukkige werknemers is natuurlijk een belangrijk onderdeel van goed werkgeverschap. Maar ook voor de werkgever zelf hebben gelukkige werknemers alleen maar voordelen. Ze kunnen beter samenwerken met anderen en staan garant voor hogere productiviteit, meer creativiteit, minder verloop en lager ziekteverzuim, aldus Dijksterhuis. Want uit allerlei onderzoek blijkt dat geluk onherroepelijk een positief effect heeft op de gezondheid.
Daarbij is het interessant dat veel zaken waarvan we denken dat ze gelukkig maken niet opgaan. Zo blijken mensen die een groot bedrag in een loterij hebben gewonnen weliswaar op korte termijn erg gelukkig te zijn, maar na een half jaar is hun geluksgevoel niet significant groter dan bij anderen. Hetzelfde geldt voor negatieve gebeurtenissen: Onderzoek onder een groep eerstejaarsstudenten waarvan de relatie uitging liet zien dat zij gedurende een korte periode heel verdrietig konden zijn, maar dat zij enkele maanden later niet meer of minder gelukkig waren dan anderen. Conclusie, stelt Dijksterhuis: We onderschatten doorgaans enorm wat voor effect veranderingen in omstandigheden op ons geluk zullen hebben.
Een andere fout die volgens Dijksterhuis vaak wordt gemaakt is dat correlatie en causatie door elkaar worden gehaald. Ofwel: mensen zien een correlatie tussen twee dingen en veronderstellen ten onrechte een causaal verband. Ook worden causale verbanden soms omgekeerd gelegd. Neem als voorbeeld Richard Branson, die heeft gezegd: ‘Ik ben niet gelukkig omdat ik succesvol ben, maar ik ben succesvol omdat ik gelukkig ben.’
Rest de hamvraag: In hoeverre is geluk maakbaar? Deze vraag beantwoordt Ap Dijksterhuis met de ‘geluksformule’: 40 procent zit in de genen, 10 procent wordt bepaald door de omstandigheden en 50 procent door je eigen keuzes. Bij die keuzes, zegt Dijksterhuis, moet je denken aan vragen als ‘Ga ik sporten of ga ik op de bank liggen’, ‘Geef ik geld uit aan spullen of aan ervaringen’ en ‘Kies ik voor een carrière die bij mij past of niet’. De antwoorden op deze vragen bepalen in hoge mate hoe gelukkig wij zijn, als mens en als werknemer.

Tips van Ap Dijksterhuis om het geluk van werknemers te vergroten

  • Gebruik deadlines alleen om te plannen, maar leun er niet te zwaar op
  • Geef mensen ‘hepatitisverlof’; dit door Ricardo Semler bedachte begrip staat voor ruimte geven aan mensen om er een paar maanden tussenuit te gaan: ze komen vol nieuwe ideeën weer terug!
  • Stop met onnodige regels
  • Stop met onnodige bureaucratie
  • Rem competitie
  • Zorg ervoor dat geld nooit het doel wordt
  • Laat mensen echte vakanties houden.

Ap Dijksterhuis is hoogleraar, ondernemer, spreker en schrijver. Hij probeert met inzichten uit de wetenschappelijke psychologie de wereld te verbeteren door gedrag te veranderen en door menselijk geluk te bevorderen. Als onderzoeker richt hij zich op de rol van onbewuste, intuïtieve processen die een rol spelen bij het nemen van beslissingen en bij creativiteit. De laatste jaren richt zijn onderzoek zich meer en meer op het begrijpen en verhogen van geluk. Hij won een handvol wetenschappelijke prijzen (waaronder de zeer prestigieuze Early Career Award van de American Psychological Association), en hij is redacteur van het gezaghebbende Science. Dijksterhuis is hoofd van de afdeling sociale psychologie van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Producttips

Ook interessant

Voorspelt Learning Agility teamsucces?
Succesvolle teams zijn belangrijk voor organisaties

Volg HR Praktijk

Word gratis lid en ontvang op dinsdag en donderdag het laatste HR-nieuws in uw mailbox! Én als lid krijgt u ook toegang tot exclusieve online artikelen.