Actie op de werkvloer: hoe werkgevers omgaan met personeelstekorten

Het CBS hield de Conjunctuurenquête Nederland in april dit jaar, in samenwerking met KVK, EIB, MKB-Nederland en VNO-NCW.

Binnen het kleinbedrijf ligt het aandeel ondernemers dat arbeidstekorten ervaart met ruim 61 procent lager dan in het middenbedrijf (ruim 67 procent) en het grootbedrijf (ruim 72 procent). Ondernemers in het grootbedrijf geven dan ook vaker aan maatregelen te nemen dan ondernemers in het midden- of kleinbedrijf. Het aandeel ondernemers dat inzet op verdere automatisering is in het kleinbedrijf met ruim 19 procent lager dan in het middenbedrijf (ruim 25 procent) en het grootbedrijf (bijna 30 procent). Daarentegen beperken zij relatief vaker de productie tot wat met de beschikbare capaciteit mogelijk is. In het kleinbedrijf doet bijna één op de vijf ondernemers dit, tegenover 15 procent in het middenbedrijf en 12 procent in het grootbedrijf.

Groot tekort in de bouw

In de bouwnijverheid geeft ruim 80 procent van de ondernemers aan een tekort aan personeel te ervaren. In de bedrijfstak cultuur, sport en recreatie ligt dit aandeel met 55 procent het laagst. Ondernemers in de bouw geven dan ook het vaakst aan maatregelen te nemen om hiermee om te gaan. In april 2025 zette ruim vier op de tien in op betere arbeidsvoorwaarden, tegenover drie op de tien een jaar eerder.

Ondernemers richten zich vaker op het verbeteren van de arbeidsproductiviteit; ruim driekwart neemt maatregelen om deze te verhogen

In andere sectoren is het aandeel ondernemers dat deze maatregel noemt juist gedaald. Daarnaast beperkt ruim 32 procent van de bouwondernemers de productie tot wat met de huidige capaciteit mogelijk is. Dit komt in geen enkele bedrijfstak zo vaak voor. Bijna 10 procent van de ondernemers geeft aan meer arbeidskrachten uit het buitenland te halen. In de landbouw (23 procent) en de industrie (14 procent) komt dit relatief vaak voor.

Verbeteren arbeidsproductiviteit

Door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt richten ondernemers zich vaker op het verbeteren van de arbeidsproductiviteit, ruim driekwart geeft aan maatregelen te nemen om de productiviteit te verhogen. De maatregelen die zij het meest noemen zijn investeringen in technologie en automatisering en het invoeren van efficiëntere processen. In de bouwnijverheid, de detailhandel en de industrie geven ondernemers het vaakst aan maatregelen te nemen.

Investeringen in technologie en automatisering en de implementatie van efficiëntere werkprocessen worden het vaakst genoemd. Het aanbieden van trainingen voor medewerkers wordt het meest genoemd in de autohandel en -reparatie, het minst vaak in de landbouw, bosbouw en visserij.

Werknemers honkvaster

Een voorzichtige kentering in de krapte wordt waargenomen door AWVN, op basis van eigen onderzoek naar de stand van zaken op de arbeidsmarkt. De spanning op de arbeidsmarkt neemt iets af en werknemers zijn honkvaster geworden, maar nog steeds heeft tachtig procent van de Nederlandse werkgevers last van de arbeidsmarkttekorten. Werkgevers zoeken vooral mbo’ers met (enige) werkervaring, bij voorkeur opgeleid in techniek, productieprocessen of ICT.

AWVN verklaart de relatieve afkoeling van de arbeidsmarkt ‘door de economische onzekerheid en de berichten over bedrijfssluitingen, met name in de industrie’. Zowel werkgevers als werknemers opereren daardoor voorzichtiger op de huidige arbeidsmarkt, aldus de werkgeversvereniging.

Maar de krapte is nog niet voorbij. Ondanks afnemende spanning ervaren acht van de tien werkgevers nog steeds een tekort aan personeel. Vooral werknemers in de techniek, productie en ICT zijn lastig te vinden. Daarnaast ervaren werkgevers vooral knelpunten in hun zoektocht naar personeel met een mbo-diploma en is de concurrentie om mensen met werkervaring groot.

Minder verloop

Het verloop van personeel neemt af, zo blijkt ook uit de enquête. Het behoud van personeel is door de wat afkoelende markt wat gemakkelijker geworden, vinden de werkgevers. Wanneer zij wel moeite hebben personeel te behouden, komt dat door gunstiger arbeidsvoorwaarden, doorgroeimogelijkheden en meer flexibiliteit in roosters of werktijden bij andere bedrijven.

Hogere werkdruk en uitval

Een belangrijk gevolg van het nog steeds moeilijk vervullen van veel vacatures is een hogere werkdruk. Tachtig procent van de werkgevers meldt dit. Zorgwekkend, vindt AWVN, omdat een aanhoudende hoge werkdruk kan leiden tot vertrek van personeel of ziekte. “Daardoor kan een vicieuze cirkel ontstaan van hogere werkdruk, uitval en nog hogere werkdruk.” Dit geldt ook voor overwerken, wat bij 45 procent van de werkgevers het geval is door personeelstekorten. Bij 30 procent van de werkgevers is er sprake van een hoger ziekteverzuim door krapte.

De helft van de werkgevers zet in op het anders organiseren van werkprocessen

Daarnaast leiden bij 44 procent van de werkgevers de personeelstekorten ertoe dat de kwaliteit van de dienstverlening of productie onder druk komt. Een vijfde kan hierdoor soms niet leveren.

Werkgevers creatiever

De meeste werkgevers trekken de portemonnee om nieuw personeel binnen te halen, maar dit aandeel is afgenomen ten opzichte van 2024. Populaire middelen, zoals de ‘aanbrengpremie’ en het inhuren van externen worden nog steeds toegepast, maar andere oplossingen of initiatieven winnen dit jaar aan terrein.

Zo zet de helft van de werkgevers in op het anders organiseren van werkprocessen. Ook vragen meer werkgevers deeltijders om meer uren te werken en neemt het aandeel werkgevers dat medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt probeert aan te trekken toe. Een kwart van de werkgevers vraagt daarnaast AOW-gerechtigden om langer te blijven werken en/of werft pensioengerechtigden.

Adviezen AWVN

Om te voorkomen dat werkgevers de negatieve effecten van personeelstekorten blijven ervaren, adviseert AWVN werkgevers drie denklijnen om keuzes te maken in werk. “Gebruik technologische innovaties om het werk doelmatiger te doen en betrek daar de medewerkers bij; neem functies onder de loep en haal niet-essentiële taken weg; bespreek wat deeltijders nodig hebben om meer uren te werken.”

Van de overheid vraagt AWVN om méér werken méér lonend te maken en om meer te investeren in een leven lang ontwikkelen.

Collegereeks Cultuurverandering en gedrag

In zeven interactieve colleges geven de beste hoogleraren en inspirerende topsprekers vanuit TIAS School for Business and Society en HR Leadership Academy je theorie en praktijkvoorbeelden over hoe je gedrag kan sturen en cultuurverandering kan realiseren.

Meer informatie