HR bij Sanquin: 'De organisatie van nieuw bloed voorzien'

Tekst: Ronald Buitenhuis, foto: DigiDaan

De bloedvoorziening voor Nederland garanderen en ontwikkelen en produceren van geneesmiddelen. Dat zijn de ‘bloedcellen’ van Sanquin. Een wereldwijd erkend topinstituut op het gebied van bloed. In totaal werken er 2800 mensen (2.000 fte). De basis van Sanquin is om Nederland van bloed te voorzien. Afnemers van bloed zijn de ziekenhuizen. Een kleine 400.000 donors zorgen voor het bloed. Het is wettelijk verankerd dat Sanquin deze taak heeft.

De andere levensader van Sanquin is het ontwikkelen en produceren van medicijnen uit bloedplasma. Daarin werken ze samen met wereldwijd opererende farmaceuten. Deze bedrijven kloppen veelvuldig aan bij Sanquin gezien de enorme expertise op bloedgebied. Sanquin is bijvoorbeeld de drijvende kracht achter de C1 esterase-remmer, een medicijn dat helpt tegen plotselinge zwellingen. In de VS was dit medicijn niet verkrijgbaar, dankzij de expertise van Sanquin nu wel. In Amsterdam worden eiwitten in een fabriek gefractioneerd en voor medicijnen gebruikt. Maar Sanquin werkt ook internationaal samen met zusterorganisaties op het gebied van bloed en plasmageneesmiddelen.

Minder vraag naar bloed

Sanquin is een ‘gewone’ zelfstandige organisatie die niet met subsidies werkt. Anderzijds is Sanquin als not for profit organisatie wel degelijk bijzonder. Het heeft wettelijke taken en dankt haar bestaan aan donors. Lijten: “Dat betekent dat je niet gaat voor omzetmaximalisatie. Dat is niet in lijn met de maatschappelijke positie van Sanquin. Mensen denken soms wel eens dat wij een vrijwilligersorganisatie zijn, maar we moeten echt onze eigen broek ophouden.”

Dat maakt dat Sanquin ook met de wetten van de economie te maken heeft en soms moet reorganiseren. Lijten: “De laatste jaren is, tegen de verwachting in, de vraag naar bloed gedaald. Nieuwe (operatie)technieken zorgen ervoor dat bloedverlies minder is en/of bloed wordt opgevangen en opnieuw gebruikt. Dat is beter voor patiënten en ethisch juichen we die ontwikkeling natuurlijk toe, maar bedrijfsmatig is het voor ons een uitdaging. Door de verminderde vraag hebben we hier dus ook op personeelsgebied moeten ingrijpen.” Het gaat dan niet alleen om productinnovatie van bloedproducten, het gaat ook om wetenschappelijk onderzoek. Lijten: “We willen hier tot in detail weten hoe bloed in elkaar steekt.” Of het ooit komt tot kunstbloed is de vraag, volgens Lijten is bloed zo uniek dat de echte doorbraak daarop nog lang op zich laat wachten.

HR 2020

Ook op HR-terrein is Sanquin een ‘gewoon’ bedrijf dat op personeelsgebied in moet schieten op een nieuwe wereld. Daarvan getuigt het plan HR 2020. Het valt in drie delen uiteen: duurzaam inzetbaar, cultuur & leiderschap en moderne arbeidsrelaties. Daarop inzoomend zegt Lijten: “Ik zie de populatie van medewerkers veranderen. We moeten met z’n allen langer werken en dus zorgen dat mensen langer inzetbaar blijven. Tegelijkertijd komen er nieuwe technieken die vooral door een jongere generatie wordt omarmd. Die generatie staat totaal anders in het leven. Komen hier nu sollicitanten, dan krijg je vragen als: wat is  mijn ontwikkelingsprofiel? Hoe kan ik werk en privé combineren? Kan ik initiatieven nemen en in projecten werken? Kan ik een sabbatical opnemen? Waar, in welk netwerk kan ik iets doen? Er is een heel ander soort nieuwsgierigheid. De generatie van morgen vraagt om nieuwe arbeidsvoorwaarden. Daarin moeten we een veel breder pallet gaan bieden. Dat vraagt dat ook weer veel van aansturing. Hoe stuur je een bedrijf, zeker een inhoud gedreven organisatie als de onze in een dynamische omgeving? Vroeger werd degene die het meeste wist, de baas. Maar dat biedt natuurlijk geen garantie op goed leiderschap. Letterlijk willen we op al die drie HR-terreinen de organisatie van nieuw bloed gaan voorzien.”

Wwz, flexwet en zzp'ers

Die weg naar nieuwe verhoudingen gaat gepaard met botsingen veroorzaakt door wet- en regelgeving. Lijten vindt het an sich prima dat de overheid steeds meer op het bordje van werkgevers legt, maar hij mist de vrijheid om eigen invulling te geven. Veel van de regels vindt hij symboolpolitiek. “De wet Werk en Zekerheid bijvoorbeeld zet echt de wereld niet op zijn kop. Je krijgt ook van die rare constructies om contracten binnen de 24 maanden te houden. Als hier een Chinees aan een belangrijk onderzoek werkt, is het toch onzin om dat in een tijdvak te proppen. Dat hij er niet een paar maanden langer over mag doen, omdat je hem dan in dienst moet nemen en dat je dan na moet gaat denken over een eventuele transitievergoeding. Alle buitenlanders hier vallen wel onder de Nederlandse wetgeving.”

Ook de flexwet en de discussie over zzp’ers vindt hij ‘geneuzel’. “Het is iets van gisteren en gaat niet over de arbeidsrelaties van morgen. Je kunt mensen niet in twee vakjes (loondienst of niet) vangen. Er bieden zich mensen aan met competenties en verwachtingen. Ook als organisatie heb je wensen en verwachtingen. Die moet je op een nieuwe manier vormgeven, maar wetgeving staat dat nu toch wel in de weg. In die zin voel ik me nog wel eens belemmerd door wetgeving. Maar we moeten wel wat doen, als we niets doen ontstaat er een groot gat richting de generatie van de toekomst. Die doet straks geen moeite meer om hier te komen als er geen moderne arbeidsvoorwaarden zijn. De overheid voert te vaak een zigzagbeleid. Er worden wetten afgekondigd, vervolgens schrikt iedereen en worden er weer aanpassingen gedaan. Dat is voor werkgevers lastig. Er zou een veel toekomstbestendiger, consistente lijn moeten zijn.” En voegt hij eraan toe: “Ik mis vanuit de overheid de echte vernieuwing om stappen voorwaarts te maken.” Lijten signaleert ook een spagaat. “We moeten niet alles weggooien wat we bereikt hebben. Ik zie ook wel dat je mensen niet een jaar moet laten werken om zo vakantiedagen te sparen en vervolgens met een burn-out thuis te zien zitten. In die zin steun ik vakbonden. Tegelijkertijd is het succes van Sanquin altijd vernieuwing geweest. Ik denk niet dat er een gulden middenweg is, dus zullen we slim nieuwe wegen moeten gaan bewandelen.”

Wet Normering Topinkomens

Kan Lijten met bovenstaande problemen nog wel dealen, anders is het met de vernieuwde Wet Normering Topinkomens (WNT) die inmiddels aan variant drie toe is. Lijten: “Dat gaat voor Sanquin een echte ‘brainer’ worden.’ Hier wreekt zich de positie van Sanquin. Ze hebben wettelijke taken als leverancier van bloed aan Nederland en zijn vanwege die positie door de overheid ook onder de WNT geschaard. Lijten: “Terwijl we feitelijk dus geen publieke instantie zijn.” Dat Sanquin een verantwoord beloningsbeleid moet voeren is helder. Lijten: “Maar wij vissen in een markt van mensen waar er in de wereld maar een paar van zijn. Kunnen wij die mensen niet fatsoenlijk belonen, gaan ze echt weg. Omdat er maar zo weinig van zijn, kun je dus ook niet zo maar anderen aanstellen. We hebben op veel terreinen toppers nodig, en die moet je marktconform kunnen belonen. We zitten in een unieke business en concurreren met de grote farmaciebedrijven in de wereld. Dat heeft dus helemaal niets met ‘graaien’ te maken, maar met internationale verhoudingen. Dat speelt echt. Als de wet doorgaat, is dat voor ons echt een ‘giga’ probleem. Het is een lastige discussie die je met beleid moet voeren, vooral omdat het je imago kan beïnvloeden. Maar het zou Lijten een lief ding waard zijn als zij als organisatie binnen bepaalde wettelijke kaders meer vrijheid zouden krijgen. “Dat je iemand 2,5 ton moet kunnen betalen als hij of zij uniek is in zijn vakgebied.”

HR-deelgebieden uitbesteden

Om al zijn tijd en energie in HR 2020 te kunnen stoppen, is Lijten gelukkig dat hij een deel van zijn werk elders heeft ondergebracht. HR-dienstverlener Robidus is daarbij een belangrijke partner geworden, met name op het gebied van sociale verzekeringen. Lijten: “Wat Robidus onder meer heeft gedaan, is uitgezocht waar we het beste voor de WGA verzekerd kunnen zijn. We zijn eigenrisicodrager en Robidus heeft gekeken waar we dat het beste onder konden brengen. Uiteindelijk is dat Aegon geworden, maar dat proces moet elke drie jaar worden gedaan. Dat is een soort expertise die wij niet in huis hebben, maar ook niet in huis willen hebben. Het is te specifiek.”

Dat geldt ook voor andere HR-deelgebieden. Ook hier geldt volgens Lijten dat wet- en regelgeving zo uniek is en ook zo snel verandert, dat je daar nauwelijks intern mensen voor aan kunt nemen. “Ook de boetestructuur is stringenter geworden. Als je je niet aan de regels houdt, krijg je direct een boete. Het is hier een constant afwegen van op welke terreinen we Robidus inzetten omdat ze toegevoegde waarde bieden, en wat we als HR toch beter zelf kunnen doen.”

Lijten geeft een voorbeeld van waar de HR-dienstverlener heeft geholpen. “We waren hier bijvoorbeeld nogal ‘slordig’ met subsidies rond opleidingen. Daar lieten we nog wel het een en ander liggen. Bij Robidus zitten dan experts die dat feilloos weten te detecteren. Het is heerlijk om een partij op de achterhand te hebben die dat overzicht heeft.” Lijten zegt niet dat hem nu direct fte’s zijn bespaard. “Maar we hebben daardoor wel mensen hier intern op andere zaken kunnen zetten die voor ons relevanter zijn om het zelf te doen. Verder levert Robidus heldere managementinformatie waarmee ik snel inzicht heb en goed kan sturen, en ze geven voorlichting als er nieuwe wetgeving komt. Neem de Participatiewet. Dan komt er iemand en die legt snel uit wat dat voor ons gaat betekenen. Je moet als organisatie niet overal expertise over willen opbouwen.” Om in jargon van Sanquin te blijven. Soms is er donorbloed nodig voor een optimale conditie.

Download gratis whitepaper Benutten regelgeving

De wet- en regelgeving inzake SV-regelingen neemt toe. Nederland kent inmiddels tal van subsidies, kortingen en andere stimuleringsregelingen om doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen. Elk met eigen regels, administratieve vereisten en aanvraagprocedures. UWV en Belastingdienst controleren steeds strenger op naleving van deze procedures. Hoe zorgt u ervoor dat u ontvangt waar u recht op heeft en geen onnodige risico’s op boetes of naheffingen loopt? U leest het in de gratis whitepaper Benutten regelgeving.