Rutte riep op om niet te gaan hamsteren. Behalve het feit dat ons brein het woordje ‘niet’ maar lastig kan verwerken, gebeurde er nog iets anders. Wie boodschappen deed, zag ineens lege schappen. Ons brein vertaalt dat als: iedereen hamstert, dat moet ik dus ook doen. Dat heet sociale bewijskracht, zo legt Mirjam Prinsen van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid uit in een blog. Ze geeft de volgende 6 tips:

1. Geef duidelijke informatie

Erken zonodig dat eerder verstrekte informatie onjuist of onvoldoende was. Zo heeft het RIVM ook aangegeven dat de eerdere aanname dat het coronavirus pas bij symptomen overdraagbaar was niet klopte.

2. Geef concrete instructies

Zeg in plaats van 'houd voldoende afstand': houd 1,5 meter afstand. Zeg in plaats van 'doe aan sociale onthouding': beperk contacten tot uw eigen gezin. Illustreer het met aparte voorbeelden of situaties die voor verschillende doelgroepen herkenbaar zijn: jongeren, ouderen, sporters, gezinnen.

3. Maak het gewenste gedrag makkelijk

Anderhalve meter staat gelijk aan 2 armlengtes. Of zoals ik bij marktkramen zag: teken vakken op de straat waar 1 persoon in mag staan.

4. Formuleer positief of geef een alternatief

Zeg in plaats van ‘ga niet naar buiten’: blijf zoveel mogelijk thuis. Of: ‘u mag naar buiten, maar houd 1,5 meter afstand’.

5. Kom vooral met de goede voorbeelden

Voorbeelden zijn er genoeg. Deel die voetzoenen, mensen die een bocht om elkaar heen lopen, verlate binnensteden, thuislerende kinderen. Laat zien dat mensen gedragsinstructies wél serieus nemen en creëer op die manier sociale bewijskracht voor goed gedrag. Niemand wil de enige sukkel zijn.

6. Wees realistisch

Er is altijd een groep die zich niet vrijwillig en niet snel aan de regels houdt. Als de tijd dringt en maatregelen onvoldoende vruchten afwerpen op basis van vrijwillig gedrag, dan is handhaving onontkoombaar.