Tot de 20e eeuw was wellicht afkomst de meest bepalende factor voor maatschappelijk succes. In de 20e eeuw werd het intelligentie en kennis. Nu vormen lerend vermogen, het managen van snel wisselende sociale contacten en creativiteit de kwaliteiten die een mens kansrijk maakt in onze maatschappij. Beweeglijk zijn, kortom. Of ‘agile’, in managementtaal.

Ik denk dat deze ontwikkelingen onontkoombaar zijn. Maar ik denk ook dat wij ons rekenschap moeten geven van de donkere kant. 90% van de flexwerkers werkt niet met een hippe laptop in de Coffee Company. De meeste flexwerkers werken in de thuiszorg, de verpleging, de schoonmaak en op scholen. Een brede laag van de bevolking hunkert naar veiligheid en zekerheid en heeft niet de brandende ambitie om ‘je eigen ding te doen.’ Voor deze mensen is de flexibilisering van de maatschappij alleen maar een achteruitgang. Zij leven met een permanente angst of zij volgende maand nog wel de huur kunnen betalen en voelen zich gebruikt en geminacht. De agile maatschappij is een broedplaats voor ongenoegen en frustratie bij brede lagen van de bevolking die er minder makkelijk in meegaan. Dat tegengeluiden door ons als elite afgedaan worden als  conservatisme, helpt niet.

Wij moeten ons van deze ontwikkelingen in onze organisaties bewust zijn. Een pleidooi zoals laatst van een topman van een financiële instelling die afstand wilde nemen van ‘de (niet flexibele) middelmaat’, past niet. Het is een getuigenis van iemand die de wereld enkel door zijn eigen bril kan zien. Elkaar helpen is ook in de 21e eeuw een verplichting. HR heeft enerzijds de taak de organisatie te helpen te leren flexibiliseren, maar anderzijds ook de taak de mensen die hier het slachtoffer van dreigen te worden te ondersteunen. Dat betekent mensen helpen én beschermen. 

HR werkt in het belang van de organisatie. Het bewaken van een moreel besef is een van die belangen. Niet meezingen in de hoogmis dus, maar een eigen constructieve stem laten klinken.