‘Ik heb zorgen of de oudere bouwvakker mee kan’

Hans Gorrée is bij VolkerWessels (bestaande uit 120 zelfstandige werkmaatschappijen) verantwoordelijk voor het beleid op het gebied van pensioenen en verzekeringen. Om schaalvoordeel te behalen en specialistische kennis te clusteren en te borgen is deze taak centraal belegd. In de bouwbranche zijn de laatste decennia enorme veranderingen opgetreden. Werkte in het verleden tachtig procent in loondienst en was twintig procent inhuur, anno 2015 is dat beeld vrijwel andersom. Veel opdrachten worden gedaan in onder-aanneming. Waar het HR en arbeidsvraagstukken betreft heeft Gorrée een interessante uitdaging bij VolkerWessels. Hoe kijkt Gorrée aan tegen al die ontwikkelingen? “Ik word er niet zenuwachtig van, maar de laatste jaren is er inderdaad veel over ons heen gekomen aan ontwikkelingen. Zowel voor het individu als voor het collectief is dat ingrijpend. De overheid trekt zich steeds verder terug en laat in haar kielzog een enorme complexiteit aan HR gerelateerde wet- en regelgeving achter. Arbeidsongeschiktheidsregelingen, verkorting WWduur, aanpassing ontslagrecht, etc… de overheid legt het op. Het is aan HR om het te interpreteren en te implementeren, waarbij de gemiddelde werknemer nog altijd het beeld heeft dat hij/zij bij arbeidsongeschiktheid 70% van zijn laatst verdiende loon ontvangt tot zijn pensioen.” Overigens is Gorrée zeker niet tegen alle ontwikkelingen. Zo vindt hij het eigenrisicodragerschap prima. “In het omslagstelsel profiteerde ik niet van onze inzet als VolkerWessels om bouwongevallen te voorkomen en onze mensen vitaal te houden. Nu wel. We worden beloond als we weinig verzuim en uitval hebben.” En zo is WAVE gestart bij VolkerWessels.

WAVE

WAVE staat voor: Wees Alert, Veiligheid Eerst. Keuringen, protocollen…. Kom je op bouwplaatsen van VolkerWessels, dan moet je identiteitspapieren laten zien, een film ‘veilig regime’ bekijken, vragen beantwoorden en voldoen aan tal van veiligheidsvoorschriften. Alles om veilig te werken. Dit veiligheidsprogramma brengt enorme kosten met zich mee. Het tegenantwoord van Hans Gorrée is even simpel als duidelijk. “Weet je wat het kost als mensen gewond of nog erger arbeidsongeschikt raken?” Gorrée: ‘Die budgetten worden vaak te laat of niet aangesproken’.

“Los van het feit dat je zomaar een timmerman drie weken kwijt bent en de kosten die dat met zich meebrengt, is de planning in de bouw vandaag de dag zo strak dat je direct in de problemen kunt komen als je personeel door een ongeval uitvalt. De gehele keten komt in gevaar.” En daarom zijn er tot in de Raad van Bestuur van VolkerWessels afspraken gemaakt om uitval zoveel mogelijk te voorkomen. Gorrée: “Daarin proberen we vooral transparant te maken wat uitval kost. Als bestuurders dit zien, valt het kwartje snel. Daarnaast willen we een attractieve werkgever en opdrachtnemer zijn, daar heeft veiligheid absoluut een belangrijke rol in. De grote aandacht voor veiligheid heeft er voor gezorgd dat VolkerWessels bijzonder weinig bouwongevallen kent.”

Slopen lichaam

Ook bij HR-dienstverlener Robidus constateren ze dat de overheid zich steeds verder terugtrekt en verantwoordelijkheden voor verzuim en arbeidsongeschiktheid neerlegt bij werknemers en werkgevers. Je wordt niet meer verzorgd van wieg tot graf. De overheid dwingt werkgevers om uitval te voorkomen. Volgens Arbobalans is veertig procent van het aantal verzuimdagen werk gerelateerd. De kosten van preventieve maatregelen om deze uitval te beperken, verdienen zich dan ook snel terug. Robidus voert een aantal taken voor VolkerWessels uit (zie kader). Gorrée zegt over het verzuim bij de bouwer: “Ondanks het WAVE-programma hebben we nog steeds te maken met verzuim en arbeidsongeschiktheid. Ook onze medewerkers vergrijzen terwijl ze tot hun 67ste moeten werken. Dit in een beroep dat fysiek zwaar is. Veel bouwvakkers slopen hun lichaam. We hebben hierbij onvoldoende in beeld of en hoe lang onze mensen het nog volhouden. Wat we constateren is dat zorgverzekeringen steeds verder uitgekleed worden, waardoor er bijvoorbeeld nog maar een beperkt aantal fysiotherapeutische behandelingen gedekt worden. Wanneer medewerkers hiermee geconfronteerd worden, werken ze door met klachten met het risico op onherstelbaar letsel en arbeidsongeschiktheid. We hebben weliswaar het complete pakket privaat verzekerd, maar uiteindelijk wordt de premie aangepast aan de schade die je creëert. Het is dus kortzichtig om te denken dat het ‘hun’ probleem is.” In de praktijk constateert Robidus dat bedrijven lang niet altijd even scherp zijn op de mogelijkheden die er zijn om verzuim te begeleiden of te voorkomen. Private verzekeraars hebben preventie- en interventiebudgetten om mensen vitaal en productief te houden. Dit is een win-winsituatie voor werknemer, werkgever en verzekeraar, maar die budgetten worden vaak te laat of niet aangesproken.

Complex vraagstuk

Er liggen dus nogal wat vraagstukken op tafel bij de directeur Corporate Risk & Insurance. En niet op elke vraag heeft hij een pasklaar antwoord. Zoals de prangende vraag van dit moment: hoe houd je werknemers in de bouw tot hun 67ste fit? Je kunt ze niet allemaal op kantoor hebben als het buiten te zwaar wordt. Los van de vraag of ze daar niet te duur voor zijn en hoe je grip houdt op de loonkosten. Flexibiliteit van arbeid, bijvoorbeeld ZZP’ers inzetten, helpt wel. Gorrée: “Maar daar heb je weer een loyaliteitsvraagstuk. ZZP’ers doen hun ding en gaan weer weg. Voor de continuïteit van je onderneming moet je mensen aan je binden die commitment richting klant hebben.” Met goede data-analyse probeert hij indirect te sturen op de fitheid van het personeel. Hij tekent –visualiseren en mindmappen is een tweede natuur van Gorrée geworden – een mensfiguur. “Kijk, dat hebben we net ontwikkeld. Per onderdeel van het lichaam geven we aan waar mensen gebreken hebben. Zo krijg je een goed overzicht van waar de meeste klachten zitten.” Dit soort data gebruikt hij richting verzekeraars. “Verzekeringen werken normaliter erg generiek. Wij leveren de verzekeraar gesegmenteerde data aan, zodat we ook op bepaalde onderdelen waar we minder risico’s lopen, aanmerkelijk minder premie hoeven te betalen.” Zo wil hij op heel veel details weten wat er binnen VolkerWessels gebeurt. “Je moet wel een hele goede consultant zijn wil je ons als externe kunnen verrassen.” Een van zijn zorgpunten is hoe je intern de kwaliteit borgt. Gorrée: “Mensen lopen zo maar na vijf jaar naar een andere werkgever en dan loopt ook kennis weg. We ontwikkelen hier instrumenten die zorgen voor overdracht van kennis.” Over kennis gesproken, niet alle kennis heb je in huis. Dat geldt ook voor arbeidszaken. Gorrée is blij met Robidus een partij in huis te hebben die op het gebied van verzuim en arbeidsongeschiktheid kennis en ervaring inbrengt. “Dit is toch een zeer specialistisch terrein waarvan je, als je kijkt naar de frequentie en complexiteit, zelf moeilijk de kennis en expertise kunt opbouwen. Strategisch zou die kennis ons ook geen concurrentieel voordeel opleveren.” Op de vraag wat hem op dit moment het meest bezighoudt, zegt Gorrée: Zijn de besluiten die je maakt als bestuurder future-proof? De transitie die de overheid heeft ingezet is helder. We stomen op naar een participatiemaatschappij waarbij de uitvoering verschuift naar werkgevers en werknemers en de rol van de overheid en publieke uitvoeringsinstanties als UWV worden afgebouwd. Als je deze beweging ziet en begrijpt, is het minder moeilijk om beleid te formuleren dat lang meegaat.”

Zorg voor jezelf

Met de transitie naar een participatiemaatschappij moeten Nederlandse werkgevers en werknemers een breder en complexer vraagstuk oplossen. Hoe houd je als werkgever je selectie fit en voorkom je kosten waar geen productiviteit tegenover staat? Omdat het sociale vangnet beperkt wordt, zul je als werknemer aantrekkelijk moeten blijven voor de arbeidsmarkt. Uiteindelijk zijn alle partijen erbij gebaat dat medewerkers vitaal blijven. Hierbij speelt arbeidsmobiliteit en continue educatie een belangrijke rol. Bij de bevordering van mobiliteit zijn kosten gemoeid, maar dat verdient zichzelf terug in de vorm van gemotiveerde mensen en lager verzuim. Gorrée: “Het wordt voor ons steeds belangrijker dat onze medewerkers zich gedurende hun loopbaan oriënteren en (her)opleiden voor hun volgende carrièrestap, dit kan ook in een totaal andere sector zijn. Ik geef medewerkers vaak het advies: zorg vooral goed voor jezelf, blijf gezond, blijf jezelf continue ontwikkelen en neem je eigen verantwoordelijkheid.”