Een klein berichtje, eind oktober, waar je zomaar overheen zou lezen… Ware het niet dat ik al eens eerder in deze materie was gedoken en daardoor gelijk alert werd. De kop van het berichtje: ‘Britse overheid roept op tot einde vierdaagse werkweek bij lokale overheden’. Wat is het geval. In de UK experimenteren sommige lokale overheden met een 20 procent kortere werkweek terwijl medewerkers hun oude salaris behouden. En u raadt de voorlopige uitkomst daarvan misschien al. De workflow staat (nog meer) onder druk, de belastingbetalende burger dreigt hiervan de dupe te worden. Het werk komt nog minder op tijd af.

'Hoe scherp men die productiviteit in beeld had, wordt helaas niet duidelijk gemaakt'

Dat ‘experimenteren’ gebeurt in navolging van een enigszins gehypet onderzoek door het Britse Autonomy. Dit consultancybureau heeft vorig jaar een uitgebreide ‘minder uren’-pilot gedraaid waaraan 61 organisaties (2900 medewerkers) hebben meegewerkt. Organisaties die zelf óók benieuwd waren naar het productiviteits- en gezondheidseffect van minder werkuren tegen gelijkblijvende betaling. De uitkomsten waren ronduit juichend. De kortere werkweek zorgt voor een betere werk-privébalans (ja, dûh!) zonder dat de productiviteit vermindert (?). Hoe scherp men die productiviteit in beeld had, wordt helaas niet duidelijk gemaakt.

Uurtje-factuurtje

Hoezeer ik iedereen ook een betere werk-privébalans gun; ik heb stevige bedenkingen bij dit ‘wondermiddel’. Alleen al vanwege dat onduidelijke meten van die productiviteit. Misschien ook goed om te melden dat aan die pilot met name (ICT-)consultancybureaus en financieel adviseurs hebben deelgenomen. Een wereld van uurtje-factuurtje en een flinke groep medewerkers die zichzelf kunnen ‘terugverdienen’. Hier is productiviteit vooral ingegeven door het wegzetten van personeel bij klanten die die uurtje-factuurtje betalen. Dat geeft mogelijkheden om aan de opdrachten-/uren-knop te draaien die andere organisaties niet hebben.

Voor weinigen weggelegd

Denk aan onderwijs, denk aan de zorg. Werkomgevingen waar de werkstress gevaarlijk hoog oploopt, omdat hier nú al veel te weinig personele uren beschikbaar zijn. Terwijl de klantvraag hier niet minder wordt,  juist meer en complexer, en met een flinke mate van onbeheersbaarheid. Dan hebben we de luxekant van een volledig salaris bij een kortere werkweek nog niet eens besproken. Kunnen we beknopt over zijn: onbetaalbaar! En daar zit precies mijn probleem met deze vierdagen-‘hype’. Je gunt het iedereen, en de zwaarste beroepen nog net iets meer, maar het is slechts voor weinigen weggelegd. Een specifiek deel van de arbeidsmarkt kan er een luxe-arbeidsvoorwaarde bij creëren en het overige deel zal gewoon door moeten bikkelen.

Werk-privébalans

Maar laten we toch vooral onze blessings tellen. De mogelijkheden om werk, in verschillende fasen van onze levens, beter te laten aansluiten op onze privélevens, zijn voor de meesten van ons behoorlijk toegenomen. Voor sommigen zit dat in de mogelijkheid om deels thuis te kunnen werken. Voor anderen is dit te merken aan nieuwe, meer participatieve manieren om werkroosters te maken. En deeltijdwerk is in Nederland in ieder geval geen ‘Fremdkörper’ waarvoor medewerkers hemel en aarde moeten bewegen om dit voor elkaar te krijgen.

Misschien gaat uiteindelijk iedereen het vierdagenwonder nog weleens terugzien. Als robots en AI onze volwaardige nieuwe werkpaarden zijn geworden. Tot die tijd bikkelen we gewoon lekker verder.

Melissa Schouman is columnist bij Binnenlands Bestuur en adviseert en ondersteunt als zelfstandig stress- en burn-outcoach overheidsorganisaties.