Wet Werk en Zekerheid één groot experiment?
Vanaf 1 januari start de regering met een groot experiment met werkgevers en werknemers, namelijk de Wet Werk en Zekerheid, waarvan de mogelijke gevolgen nog niet zijn onderzocht. Tot deze conclusie komen Aukje Nauta, bijzonder hoogleraar organisatiepsychologie aan de UvA en kroonlid van de SER en Carsten de Dreu, hoogleraar psychologie aan de UvA.
‘Feitelijke onderbouwing ontbreekt, evenals wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit en mogelijke averechtse effecten van de wet,’ aldus de twee in een opiniestuk in de VK.
Verband ontslagvergoeding en vast contract
De aannames over hoe de wet uit gaat pakken zijn volgens hen twijfelachtig. Dit laten de antwoorden die de minister gaf in het vraaggesprek over de Wet Werk en Zekerheid met lezers van de VK zien. Als voorbeeld halen Nauta en De Dreu de vraag aan of de nieuwe wet een einde maakt aan de praktijk dat flexwerkers na het maximum aantal tijdelijke contracten worden ingeruild voor nieuwe flexwerkers. Volgens de minister is dit het geval. Omdat de ontslagvergoeding flink wordt verlaagd nemen bedrijven eerder mensen in vaste dienst aan is de aanname. Een aanname die niet is gestaafd. Is er wel een oorzakelijk verband tussen de hoogte van de ontslagvergoeding en de aantallen mensen in vaste dienst vragen de auteurs zich af.
Creatieve oplossingen
Ook vallen zij over de aanname dat bedrijven binnen de kaders van een vast dienstverband naar creatieve oplossingen gaan zoeken om werknemers flexibele uren te laten werken. Daarnaast hebben ze moeite met de gedragsvoorspelling dat werkgevers hun oudere werknemers met lange dienstverbanden niet op straat zetten omdat er redelijke gronden moeten zijn voor ontslag.
Mens is niet rationeel
Het probleem zit volgens Nauta en De Dreu in het feit dat de mens niet rationeel is en de minister hier wel vanuit gaat. ‘Gedragswetenschappers voerden het model van de mens als rationeel handelende homo economicus decennia geleden al af. Het is een achterhaalde theorie over menselijk handelen, en beleidsinterventies die op dit model gebaseerd zijn pakken vaak averechts uit.’
Empirische toetsing
De regering weet dit zelf ook. De auteurs halen de brief van minister Kamp aan waarin hij pleit 'voor het belang van empirische toetsing vooraf om te achterhalen of een beleidsinterventie werkt'. Omdat ‘de mens als bewuste, rationele beslisser niet compleet is en dat er omstandigheden zijn waarin mensen zich anders gedragen.'
Het advies van Nauta en De Dreu luidt dan ook om eerst diverse scenario's op kleine schaal te toetsen en te evalueren.
