Logo
  • Nieuws
  • 29 juli 2008
  • Hans Veltmeijer

Nationale vitaliteits top 10: tips voor een succesvol gezondheidsbeleid

Het is inmiddels goed doorgedrongen tot de top van het bedrijf: werknemers die voldoende bewegen en gezond eten zijn minder vaak en korter ziek, productiever en tevredener. Vitaliteit van het personeel is bij veel organisaties dan ook vast onderdeel van het bedrijfsbeleid geworden. Hieronder een top 10 van tips voor een succesvol gezondheidsbeleid.

Beeld Nationale vitaliteits top 10: tips voor een succesvol gezondheidsbeleid

10. Gezondheidstest

Dit gedegen begin voor allerlei gezondheidsbevorderende activiteiten staat op 10 in deze lijst. Bij de stichting AKN, een dienstverlenende organisatie voor omroeporganisaties, meet een externe specialist gedurende deze ‘fittest’ onder meer bloeddruk, cholesterol en glucose. De test wordt eens in de twee jaar gratis aangeboden en de helft van de medewerkers doet er aan mee. Na afloop krijgen de deelnemers een gesprek over de resultaten en wordt vrijblijvend een gezondheidsadvies met vervolgactiviteiten aangeboden. “Uit privacyoverwegingen krijgen wij de individuele uitkomsten niet te horen,” vertelt P&O-medewerkster Tanja Schlebaum. “Maar de algemene tendensen worden wel naar het management gestuurd. De laatste maal kwam daar uit dat veel mensen wat te zwaar waren.” En dus werd een dieetclubje in het leven geroepen.

Bij Achmea Zorg hebben ze zojuist een zeer succesvolle pilot achter de rug met een alomvattende health-check waar een IMT-scan deel van uitmaakt. Dit apparaat brengt de mate van aderverkalking - en daarmee de risico’s op een hart- en herseninfarct - in beeld. De resultaten worden met een bedrijfsarts besproken die interventies kan aanbieden, zoals: nu is het moment om te stoppen met roken. Of er volgt een uitgebreid leefstijladvies met begeleiding.

 

9. Cursus stoppen met roken

Rokende werknemers hakken er flink in - qua gezondheid én qua kosten. Gemiddeld kost een roker een organisatie bijna 1500 euro per jaar, aan rookpauzes. Daar komen nog eens 3,5 dag extra ziekteverzuim ten opzichte van een niet-rokende collega bovenop. En dus is een effectieve cursus stoppen met roken van groot belang voor roker en organisatie. De Allen Carr-methode is populair, gezien het feit dat al meer dan 300 organisaties hiermee werkten. De benadering past in het positivisme dat vandaag de dag heerst; geen verzuimbeleid maar gezondheidsbeleid, niet de nadruk op het ongezonde van roken, maar inzicht krijgen in het rookgedrag. Daardoor wordt volgens deze methode ‘stoppen met roken geen krachtmeting met jezelf maar een vanzelfsprekendheid’. De bedrijfstraining beslaat aanvankelijk één bijeenkomst van vijf tot zes uur voor groepen van acht tot twaalf medewerkers. Diegenen die behoefte hebben aan vervolgtrainingen krijgen dat gratis. De kosten per deelnemer mogen belastingvrij door de werkgever worden vergoed.

 

Tegenwoordig wordt voorafgaand aan de cursus ook een motivatiebijeenkomst gehouden.  “Dat bleek zeer inspirerend te werken,” zegt HR-officer Anke Brouwer van Philips Lighting in Winschoten. “Iedereen die deze bijeenkomsten bezocht, gaf zich op voor de cursus zelf. En zij stimuleerden anderen om mee te doen.” Ongeveer 45 medewerkers - een kwart van alle werknemers - hebben aan de cursus deelgenomen. Driekwart daarvan bleek kort na de cursus gestopt te zijn. “De mensen waren heel enthousiast en hebben zelfs bij wijze van afscheidsritueel hun sigaretten weggegooid. Maar na drie maanden gaan we evalueren hoeveel mensen daadwerkelijk gestopt zijn.”  Voor degenen die het na die periode niet gered blijken te hebben, krijgt het bedrijf overigens het geld terug vanwege de no cure no pay-regeling van de Allen Carr-methode.

 

8. Mediators voor psychologische ondersteuning

Vostermans Companies uit Venlo heeft al jaren een verzuimpercentage van rond de twee procent, zo’n drie procent lager dan gemiddeld in de metaalbranche. Dankzij een beleid van persoonlijke begeleiding en maatwerkoplossingen meldden werknemers zich in de loop der jaren steeds minder vaak ziek. “Wij proberen maximaal in te spelen op de individuele behoefte van de medewerker,” licht HR-manager Geert Vergeldt toe. Hij zag dat door deze aanpak in de loop der jaren bekende fysieke klachten als rugpijn of de griep, steeds minder vaak voorkomen. Daarmee werd de aandacht verlegd naar psychosociale problemen. “Het lage verzuim levert veel voordeel op en dat herinvesteren wij voor een deel in hulp voor onze medewerkers als dat nodig is of,  nog beter, vóórdat het echt nodig is. Voor één procent lager verzuim kun je veel middelen inhuren.” Zo zijn er bij Vostermans mediators – de nummer 8 in deze lijst - bij huwelijksperikelen, schuldhulpverleners, wachtlijstbemiddelaars en psychologen beschikbaar voor het personeel. “Als mensen vastlopen of dreigen vast te lopen moet je heel snel reageren,” weet Vergeldt. “Want die problemen hebben natuurlijk ook een directe impact op het werk. Dat alerte handelen is mogelijk door de korte lijnen tussen HR en werkvloer, ondanks de inmiddels 300 werknemers die het bedrijf telt. De drempel om met je probleem te komen is bij ons heel laag, er bestaat een cultuur van vertrouwen en een goede balans tussen geven en nemen.”

 

7. Stoelmassage c.q massagestoel

Op de zevende plaats een blijvertje bij veel organisaties: de stoelmassage. Stichting AKN gaat al weer het vierde jaar in. Reeds 88 van de 150 werknemers staan op de deelnemerslijst. Tanja Schlebaum van P&O: “Wij werken veel met beeldschermen. Tijdens de massages worden daarom nek en schouders onder handen genomen. Daarnaast is het een rustpunt op een werkdag.” De behandeling duurt twintig minuten en wordt zeven keer per jaar door een vijftal professionele masseuses aangeboden. Niet in de schoolvakanties want dan zijn veel medewerkers er niet. De massage met het persoonlijke contact heeft volgens Schlebaum een bijkomend voordeel: medewerkers praten vaak vrijuit met de masseuses. “Een nieuwe medewerker was bijvoorbeeld ontevreden over de werkplek maar durfde dat niet aan te kaarten. Bij de stoelmassage kwam dat naar boven waarna wij er direct wat aan hebben gedaan.”

 

Je hebt stoelmassage en de massagestoel. Veel werknemers blijken het uitermate op prijs te stellen dat zij zonder afspraak op ieder gewenst moment op dit zelfmasserende apparaat kunnen neervlijen. Een dik kwartier totale rust en ontspanning, zonder met iemand te hoeven praten. De stoelen zijn er natuurlijk wel in vele kwaliteiten. Het Japanse Sanyo is wat dat betreft een goede keus, vindt Willem Wallet, arbo-adviseur bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB) in Utrecht. “Deze stoel heeft legio mogelijkheden en de uitvoering en de techniek zijn erg goed. Het is net of je echt gemasseerd wordt.” De meest uitgebreide versie heeft acht programma’s waarmee het volledige lichaam wordt bediend. Shiatsu drukpuntmassage is een mogelijkheid, maar wie liever een wrijvende ontspanningsmassage wil kan dat ook instellen. Wallet berekende dat de stoel een stuk voordeliger is dan het inhuren van masseurs. Waar op een andere vestiging van SVB één masseur een dagdeel in de week tien mensen kan behandelen, maken in Utrecht wekelijks tachtig mensen gebruik van de stoel tegen aanzienlijk lagere kosten. Inmiddels staat er een massagestoel in alle elf vestigingen van SVB en merkt hij dat het verzuim daalt. “Voorheen gingen medewerkers twee keer per week met verlof voor een bezoek aan de fysiotherapeut, nu gaan ze twee keer in de stoel en dat helpt ook tegen die klachten.”

 

6. Lunchwandelen

Op 6 staat lunchwandelen. Hier zijn geen apparaten of deskundigen voor nodig. En toch levert het wel degelijk iets op. Een half uurtje lunchwandelen per dag voldoet al aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, een maatstaf waar meer dan de helft van de werkende Nederlanders niet aan voldoet. Deze laagdrempelige manier van samen bewegen levert niet alleen voordelen voor de gezondheid van werkgever en medewerker op, het is ook nog eens goed voor de werksfeer. De kosten beperken zich hoogstens tot het lunchpakketje, indien de wandeling op gezette tijden in georganiseerde vorm door de werkgever wordt aangeboden.

TNO concludeerde echter uit een onderzoek bij twee proefbedrijven dat een kleine groep enthousiaste werknemers snel meedoet, maar een meerderheid moeilijk structureel aan het wandelen is te krijgen. Ook niet met een promotiecampagne. “De bestaande cultuur en gewoontes in het bedrijf bleken met een campagne beperkt te beïnvloeden,” aldus een woordvoerder van het onderzoeksinstituut. “Lunchwandelen moet daarom integraal onderdeel zijn van het totale gezondheidsbeleid van een bedrijf.”

 

5. Richt een dieetclub op

De fittest bij dienstverlener AKN wees uit dat menig medewerker met overgewicht kampte. Een jaar later is het gemiddelde gewicht sterk gedaald. Dankzij de dieetclubjes die zijn opgericht. Hiervoor huurt het bedrijf een diëtiste in, die de vetpercentages van de mensen meet, hen begeleidt in hun dieet en adviezen over voeding geeft. De metingen vinden individueel plaats, de resultaten worden daarna in de groep van circa tien mensen besproken. De bijeenkomsten zijn onder werktijd, eenmaal in de twee weken gedurende drie tot vier maanden. “De mensen varen er wel bij,” stelt Tanja Schlebaum van AKN. Zij spreekt uit ervaring, want zij was een van de deelnemers aan de dieetclub… 

 

4. Spiermachine

Binnen vier minuten aantoonbaar fitter. Dat klinkt als magie, maar wordt volgens de aanbieder én gebruikers waargemaakt door de ROM machine. Een apparaat waarmee uiterst intensief alle spieren in het lichaam onder handen worden genomen. Al jaren werken fitnesscentra en fysiotherapeuten ermee, maar nu heeft de machine ook de bedrijvenmarkt betreden. “Wij mikken daar met name op de niet-sporters,” zegt Joep Sala van Exercise Worx, importeur van het apparaat. “Voor de mensen die gewoonlijk geen tijd en geen zin hebben om te sporten heeft de ROM de trainingstijd tot een minimum teruggebracht. Omkleden en douchen is bijvoorbeeld overbodig omdat het zweetmoment net niet gehaald wordt. Maar je voelt je na de training wel lekker, want de endorfine komt vrij.” 

 

TNO probeerde de machine uit op een testgroep gedurende twee maanden driemaal per week. In vier minuten ’s ochtends en vier minuten ’s middags werd gedurende die dagen het gehele lichaam onder handen genomen. De onderzoekers maten na afloop van de proeftijd een toename van het uithoudingsvermogen van 72 procent en een afname van 3,5 procent van het vetpercentage. “Maar het is geen wonder-afvalmachine,” relativeert Sala. “Je moet het wel structureel doen en er tegelijkertijd een normaal voedingspatroon op nahouden.” Het pakket bedrijfsfitness met de ROM machine levert hij aan organisaties vanaf vijftig medewerkers, waaronder de politie. Daartoe behoren ook wekelijkse persoonlijke begeleiding en periodieke gezondheidstesten. De arbeidsdeskundige stelt vast dat de deelname aan de hoge intensiteitstraining binnen organisaties nooit onder de veertig procent ligt, waar de gewone in-company fitness zelden meer dan vijf procent van de medewerkers trekt. Die veertig procent deelname garandeert hij ook; wordt dat niet gehaald dan krijgen organisaties een deel van de kosten terug.

 

3. Houd gezonde workshops onder werktijd

In de top drie: gezonde workshops voor de medewerkers. Als onderdeel van het gezondheidsbeleid krijgen de medewerkers van SVB in Utrecht regelmatig leuke workshops tijdens werkuren aangeboden, zoals gezond koken en salsadansen. “In de kantine blijkt het moeilijk om bij deze grote organisatie de gezonde producten de boventoon te laten voeren,”  laat arbo-adviseur Willem Wallet weten. “Want de cateraar heeft een Europese aanbesteding en dan lukt het qua kosten niet om alle vette happen eruit te halen. Dat kan alleen als je de kantine in eigen beheer hebt.” En dus krijgen de medewerkers de kans om tijdens een workshop hun licht op te steken over de bereiding van gezonde en lekkere voeding. Of gaan de voetjes van de vloer onder zwoele Latijns-Amerikaanse klanken, tijdens de les in salsadansen. “Dat is ook een vorm van sport, en misschien gaan mensen er daarna toch mee door,” zegt Wallet. “Je moet als werkgever ook in zulke leuke, kleine dingen durven investeren. Als je in je grootste bezit - de medewerkers, goed investeert, dan verdien je dat terug.” Bij SVB deelt de HR-afdeling in het kader van het gezondheidsmanagement-programma ook glazen water uit aan de medewerkers. De campagne ‘drink water’ heeft niet alleen een lichaamsreinigende werking ten doel. “De medewerkers gaan er ook vaker door naar het toilet en komen zo uit hun stoel,” aldus Wallet.

 

2. Gamen op werkvloer

Een nieuwe binnenkomer op 2: gamen in de baas zijn tijd. Bij ICT-dienstverlener Ordina vormt de Nintendo Wii onderdeel van het gezondheidsbeleid. En met succes, bleek in het mei-nummer van HRpraktijk Magazine. “Het is een afleiding, zodat je je daarna beter kunt focussen op je werk,” vertelt daarin een medewerker. “Ik ben daardoor mijn werk leuker gaan vinden. Bovendien kom je fysiek in beweging.” Gezondheidsmanager van Ordina, Erik van der Ploeg, stelt dat er een filosofie zit achter het potje virtueel tennissen op de spelcomputer. “Medewerkers moeten uit-het-raam-staar-momenten hebben. Je kunt niet tien uur per dag de meest briljante dingen bedenken.”

 

1. De juiste medewerker op de juiste plek

U kunt nog zo veel originele gezondheidsbevorderende activiteiten aanbieden, maar als iemand niet op de goede plek zit in een organisatie, wordt het toch een lastig verhaal. Langdurige, vaak diepliggende, onvrede over een functie, werkt bij de medewerker onherroepelijk op een zeker moment ziekte of zelfs een burn-out in de hand. Door als peoplemanager in nauw contact met de werkvloer te staan en daarbij de medewerkers zich regelmatig af te laten vragen ‘ben ik wel met de goede dingen bezig’, kunt u helpen dit  rampscenario te voorkomen.  

Producttips

Ook interessant

Volg HR Praktijk

Word gratis lid en ontvang op dinsdag en donderdag het laatste HR-nieuws in uw mailbox! Én als lid krijgt u ook toegang tot exclusieve online artikelen.